بررسی اجزای اصلی صورت های مالی

اجزای اصلی صورت های مالیوقتی یک حوزه مهم و اساسی مثل مالی و حسابداری را بررسی می کنیم، به بخش های متعدد و پر اهمیتی برمی‌خوریم. این موارد دستورالعمل ها، اصول، قوانین و کلیه گزینه های دخیل در امر پروسه های گوناگون را شامل می شود که هر کدام در یک بخش، شغل و روند معین و مشخص به کار ما می آید و می توانیم با به کارگیری آنها، گزارش های مفصل و مهمی را تهیه کرده و در پیشرفت سازمان، کسب و کار و شرکت خود، نقش مهمی ایفا کنیم. وقتی از گزارش های گوناگون و مهم صحبت می کنیم، اولین موردی که به ذهن ما خطور می کند، شیوه تهیه آنها است. از سوی دیگر، دقیق بودن هر کدام از گزارش ها نیز از اهمیت بسزایی برخوردار است. در نهایت، به روز بودن زمان تهیه آنها نیز بسیار تعیین کننده و موثر است. در غیر این صورت، روندهای مالی و حسابداری ما موثر و مطمئن نبوده و نمی توانیم تا برای آینده شرکت و سازمان خود، برنامه ریزی مناسبی داشته باشیم. برای امکان ایجاد و تهیه گزارش های موثر و مطمئن، باید همیشه و به صورت مستمر به تهیه صورت های مالی اهمیت دهیم. با توجه به اهمیت این موضوع، در این مطلب قصد داریم تا به بررسی اجزای اصلی صورت های مالی بپردازیم. شایان توجه است که این مطلب توسط رهبر حساب ارائه شده که در خصوص آموزش حسابداری فعالیت دارد و این توضیحات نیز از دوره آموزش اصول حسابداری در نظر گرفته شده است.

اجزای اصلی صورت های مالی و تعاریف مربوطه

قبل از اینکه به اجزای اصلی صورت های مالی پرداخته و آنها را از جنبه های گوناگون مورد بررسی قرار دهیم، ابتدا در نظر داریم تا صورت های مالی را به صورت کامل توضیح داده و با آن بیشتر آشنا شویم. یکی از روش‌های مرسوم و موثر و شیوه هایی که می توان در خصوص دارایی ها و سرمایه های شرکت و یا سازمانی، اطلاعات کامل و جامعی به دست آورد، بررسی صورت های مالی آنها است.

در این پروسه مهم، اجزای اصلی صورت های مالی از اهمیت بسزایی برخوردار بوده و در روندهای مربوطه نقش مهمی را ایفا می کنند. پس این صورت ها باید همیشه به روز و کامل باشند. بدون این مورد مهم، سودآوری و پیش بینی های آینده آن کسب و کار و رسیدن به درآمدهای قابل توجه، امکان پذیر نخواهد بود.

همیشه سرمایه گذاران حرفه ای و صاحبان کسب و کار مایلند تا با بررسی های مختلف و یافتن سازمان های مورد اطمینان خود، بخش مهم و بزرگی از سرمایه خود را در آن شرکت ها سرمایه گذاری کرده تا در مدت زمان تعیین شده، به سودهای بالایی دست یابند. فراموش نشود که تمامی این مراحل، با برنامه ریزی های قبلی و پیش بینی های اصولی انجام می شود.

اما حالا وضعیت برعکس و متفاوتی را در نظر بگیرید. آن هم اینکه یک شرکت و برند بخواهد در داخل سازمان شما سرمایه گذاری کند. آیا نیاز ندارد تا همه جوانب را بررسی کرده و به پروسه های مالی و حسابداری شما اعتماد کند؟ بله، نیاز دارد. اما چگونه به این مهم دست پیدا کند؟ پاسخ در استفاده از اجزای اصلی صورت های مالی است.

اگر بخواهیم که در یک جمله ساده اما کامل و واضح، تهیه صورت های مالی را توضیح دهیم، باید بگوییم که   صورت های مالی هر شرکت و سازمانی، یک سری گزارش های به روز از تمامی فعالیت های اقتصادی کسب و کار محسوب می شوند. زمان تهیه این گزارش های مهم، به صورت سالانه است، اما گاهی اوقات و بر اساس تصمیم شرکت، می توانند به صورت شش ماهه نیز در پروسه تهیه قرار بگیرند.

توضیحاتی در خصوص اجزای اصلی صورت های مالی

هرچند که پروسه های مرتبط با تهیه صورت های مالی و اجزای اصلی صورت های مالی یک سازمان و شرکت، موارد جامعی را ارائه می دهند، اما بنا بر نوع نیاز و گزارش های مورد استفاده، به انواع مختلفی تقسیم بندی می‌شوند و از اجزای گوناگونی برخوردار شده اند. یک نکته مهم در این خصوص باید عنوان شود و آن اینکه اطلاعات هر شرکت به وسیله صورت های مورد بحث، به صورت کاملاً حرفه ای و سیستماتیک مورد طبقه بندی قرار می گیرند. به همین دلیل، بر اساس شیوه های جستجویی که در سیستم های مالی و حسابداری وجود دارد، دسترسی به آنها سریع و آسان خواهد بود.

شایان توجه است که وقتی از اجزای اصلی صورت های مالی یک شرکت صحبت می کنیم، این یعنی یک سری اسناد و مدارک فوق العاده محرمانه که توسط حسابداران مورد اعتماد شرکت تهیه و تنظیم شده اند. بنابراین، این موارد نباید به شخص دیگری و یا رقبای اقتصادی آن شرکت و سازمان نشان داده شده و در اختیار آنها قرار گیرد. تنها دسترسی این صورت ها، برای کارشناسان مالی معتمد و یا مدیران رده بالای شرکت خواهد بود.

به طور کلی، اجزای اصلی صورت های مالی به دسته بندی های ذیل تقسیم بندی می شوند:

• ترازنامه
• صورت های سود و زیان
• صورت جریان های وجوه نقد
• صورت سود و زیان جامع

صورت مالی ترازنامه

در تهیه صورت مالی ترازنامه مشخص می شود که هر شرکت و سازمانی تا چه میزان از دارایی برخوردار بوده و بدهی وی هم چقدر است. این موضوع به شرکت و حسابداران وی کمک می کند تا بر اساس تفاوت این دو مقوله، حقوق صاحبان سهام شرکت تعیین شود. در صورت مالی ترازنامه، فرمول ویژه ای وجود دارد که با توجه به این مورد، معادله اصلی آن محاسبه می شود. این فرمول عبارت است از: دارایی یک شرکت برابر است با: کلیه بدهی ها+ حقوق صاحبان سهام. نکته مهم اینکه، از حقوق صاحبان سهام با عنوان سرمایه نیز نام برده می شود.

صورت مالی سود و زیان

یکی دیگر از بخش هایی که در اجزای اصلی صورت های مالی شرکت ها وجود دارد، سود و زیان است. این مورد برای تمامی شرکت ها از اهمیت بسزایی برخوردار است. زیرا با توجه به آن می توانند میزان سودآوری خود را به صورت سالانه تهیه کرده و آن را در غالب گزارشی به سهامداران شرکت اعلام کنند. به عبارتی ساده تر، می توان گفت که اگر عملکرد شرکتی در طول یک سال تحلیل و بررسی شود، در واقع صورت مالی سود و زیان آن تعیین شده است.

مضاف بر اینکه، اگر بخواهیم میزان سودآوری یک سازمان را در طی یک سال تعیین کنیم، بهترین راه برای انجام این کار استفاده از گزارش سود و زیان خواهد بود. یعنی سازمان تا چه میزان درآمد داشته، چه مخارجی انجام داده و در نهایت میزان سود آن به چه صورت بوده است. به عبارتی، سود خالص عبارت است از کسر درآمدها از هزینه ها.

شیوه های تعیین و محاسبه صورت های مالی سود و زیان

در خصوص بررسی و توضیح اجزای اصلی صورت های مالی آن هم از نوع سود و زیان، دو شیوه وجود دارد. اول اینکه، هزینه ها و درآمدها را به صورت تمام و کمال تعیین و محاسبه کرده و سپس با کسر هزینه ها از درآمدها، به صورت مالی مربوطه می رسیم. اما در شیوه دیگر، می توان تفاضل درآمدها و هزینه های عملیاتی را محاسبه کرد و همین کار را برای هزینه ها و درآمدهای غیر عملیاتی انجام خواهیم داد. سپس، اعداد به دست آمده از کسر موارد عملیاتی و غیرعملیاتی، به سود آن سازمان و یا شرکت می رسیم.

صورت جریان وجوه نقد

در واحد مالی و حسابداری هر شرکتی، مبالغ متفاوتی از وجوه نقد وجود داشته که به شیوه های مختلف و برای امور گوناگون جریان پیدا می کند. بر همین اساس، لیست و صورت مالی مربوط به وجوه نقد، در واقع تمامی تراکنش های مالی یک شرکت محسوب می شود و طبق گزارش هایی که بر مبنای آن تهیه می شود، می توان شیوه ها و  روش های ورود سرمایه و پول به داخل شرکت را بررسی و مشاهده کرد.

مضاف بر اینکه، به کلیه این وجوه، در لیست صورت گردش نقدینگی اشاره خواهد شد. اگر یک سازمان و کسب و کاری در نظر داشته باشد تا به انجام سرمایه گذاری ها و پروژه های جدیدی اقدام کند، می تواند از گزارش میزان نقدینگی استفاده کرده تا در خصوص تصمیم گیری های آینده دید شفافی داشته باشد.

صورت سود و زیان جامع

هر سال مالی شرکت، به اتمام و بسته شدن نیاز دارد. بنابراین، شرکت ها به تهیه صورت مالی سود و زیان جامع اقدام می کنند. البته باید در نظر داشت که وقتی به محاسبه صورت مالی سود و زیان جامع اقدام می شود، حساب های شرکت باز هستند و بسته شدن برای آنها اتفاق نخواهد افتاد.

در پروسه تهیه صورت سود و زیان جامع، هر آنچه که به درآمدها، هزینه ها و مواردی از این دست مرتبط می شود، می باید تا محاسبه و تعیین شود. در این پروسه، کلیه سودهای انباشته شرکت که با کاهش و یا افزایش مواجه شده اند، مشخص شده و در خصوص شرکت هایی که به صورت سهامی هستند، سود هر سهامدار در برابر هر سهم را به شکل گزارش های مربوطه می توان مشخص و تعیین کرد.

مزایا و اهمیت اجزای اصلی صورت های مالی

استفاده و کاربرد اجزای صورت های مالی، تنها برای ارائه گزارش های متنوع مالی به سهامداران، مدیران ارشد شرکت و صاحبان کسب و کار انجام نمی شود. این صورت ها به شیوه ای دیگر برای منافع شرکت ها تهیه می شوند. زیرا هر کسب و کاری می تواند با توجه به آنها، به برنامه ریزی های آینده پرداخته و اهداف مدنظر خود را گسترش دهد. ضمن اینکه صورت های مالی به شرکت ها کمک می کنند تا در بخش هایی که نقطه ضعفی جهت درآمد و سودآوری مشاهده می شود، تجدید نظر کرده و برای بهبود آن برنامه ریزی کنند.

در ادامه، دیگر مزایای اجزای اصلی صورت های مالی را می توان در خصوص موارد ذیل خلاصه کرد:

• ارزیابی سود و زیان، درآمد و هزینه
• مقایسه تولید و فروش نسبت به دوره های مالی در سال های گذشته
• بررسی نوع عملکرد دیگر شرکت ها و رقبا که در حوزه مشابه فعالیت دارند
• مرور شیوه حرکت و پیشرفت شرکت بر طبق قوانین و اهداف از پیش تعیین شده
• مطالعه و تحقیق در خصوص تاثیرات تورم بر فعالیت ها و پروژه های شرکت
• تعیین میزان استهلاک ماشین آلات و هر آنچه که به تجهیزات شرکت مرتبط است

در نهایت باید عنوان کرد که حتی با وجود صورت های مالی کامل و گزارش های جامع آن، باز هم به یادداشت های تکمیلی حسابداران و کارشناسان مالی نیاز است تا در خصوص درخواست مدیران ارشد، توضیحات تکمیلی ارائه شده و در ایجاد شفافیت بیشتر صورت های مالی به مدیران کمک کند.

جمع بندی

اجزای اصلی صورت های مالی برای یک شرکت و سازمان، پروسه بسیار مهم و جدا نشدنی برای واحد حسابداری و مالی محسوب می شود. این صورت ها، سالانه و یا بنابر صلاحدید مدیران و سهامداران، هر شش ماه یک بار تهیه شده و ضمن ارائه وضعیت مالی شرکت، میزان سودآوری، هزینه ها و هر آنچه که به ضرر و زیان سازمان مربوط می شود، می تواند در پیش بینی های آینده، تصمیم گیری های مهم و تعیین اهداف مربوط به سرمایه گذاری و موارد مرتبط، به یک کسب و کار کمک کند. هرچند می توان به صورت جزئی و یا خلاصه، نحوه استفاده و کاربرد اجزای اصلی صورت های مالی را یاد گرفت، اما آموزش حسابداری در این زمینه باید کامل و جامع باشد. به همین دلیل است که دوره هایی توسط موسسات آموزش حسابداری و وب سایت های مختلف فعال در این حوزه، برای کارشناسان، متخصصان و علاقمندان بخش حسابداری و مالی ارائه می شود. شایان توجه است که این مطلب نیز توسط وب سایت رهبر حساب تهیه و ارائه شده است که می تواند جهت ایجاد درک اولیه جهت توضیحات مرتبط با اجزای اصلی صورت های مالی، برای حسابداران و علاقمندان، مفید باشد. برای دریافت اطلاعات تکمیلی در خصوص دوره آموزش حسابداری، می توانید با تیم رهبر حساب در تماس باشید.