صورت مالی چیست؟

تعریف صورت مالی

صورت مالی به سه پرسش اساسی شرکت ها و بنگاه های اقتصادی پاسخ می دهد. در حقیقت این 3 پرسش مبنای یک ترازنامه را نشان می دهد و عبارت هستند از:

• چقدر دارایی دارید؟
• دارایی را از کجا بدست آورده اید؟
• با دارایی بدست آمده چه فعالیت هایی انجام داده اید؟

صورت مالی، خلاصه ای از عملیات مالی، میزان فعالیت ها و سرمایه گذاری شرکت ها است. گزارش هایی که به شکل ترازنامه ارائه می شوند، اطلاعات مهمی را دربر می گیرند که از آنها برای افزایش دارایی، سود و راندمان شرکت استفاده می کنند. صورت وضعیت مالی پراهمیت ترین خروجی حسابداری است و حاوی گزارش های جامع از وضعیت و عملکرد اقتصادی بنگاه های اقتصادی می باشد. صورت های مالی تمام نتایج مالی شرکت های تجاری در طول یک دوره مالی را به خوبی نشان داده و مدیران، سهامداران، تامین‌کنندگان مواد اولیه، سرمایه گذاران و حتی مشتریان بر اساس آن، برنامه ریزی های مالی خود را انجام می دهند. از نظر تحلیلگران بازار سرمایه نیز برای بررسی وضعیت کنونی و آینده موسسه های تجاری، استفاده از صورت ‌های مالی بهترین راهکار می باشند.

 

چرا تهیه صورت مالی بهترین راهکار است؟

گزارش مالی که در قالب صورت مالی تهیه می‌شود، بر اساس 4 اصل مهم است. اولا این گزارش در نتیجه فعالیت بنگاه اقتصادی در یک دوره زمانی می باشد. دوما تنظیم آن براساس استانداردهای اصول حسابداری است. سوما این گزارش های مالی آینده بنگاه های اقتصادی را روشن می سازد و در نهایت با ترازنامه می توان وضعیت شرکت ها را با یکدیگر مقایسه کرد.

شاید زمانی‌که در دوره آموزش صورت های مالی شرکت می‌کنید، اولین سوالی که ذهن تان را مشغول می‌کند درباره هدف از تهیه صورت های مالی است. چرا باید صورت‌های مالی تهیه شوند؟ به طور کلی طبقه بندی اطلاعات درباره وضعیت مالی، عملکرد مالی، میزان انعطاف پذیری و ادامه فعالیت های واحد تجاری به ‌صورت خلاصه یکی از اصول مهم حسابداری است؛ اما این گزارش ها و صورت ‌های مالی باید به نحوی  باشند که برای ذینفعان کاملا سودمند باشد. به زبان ساده ‌تر صورت وضعیت مالی مسیر پول را نشان می دهد. یعنی پولی که وارد شرکت می شود، از کجا آمده، در کجا ذخیره و در کجا مورد استفاده قرار می گیرد. به‌طورکلی می‌توان گفت که صورت‌ های مالی در تصمیمات مهم اقتصادی مانند پیش‌بینی، ارزیابی و جریان‌های مالی کاربرد دارند.

 

انواع صورت‌ مالی و ویژگی های آنها

چهار نوع صورت مالی وجود دارد که جزو متداول‌ترین و پرکاربردترین گزارش های مالی محسوب می‌شوند. هدف از طبقه بندی آنها این است که هر کدام یک قسمت از وضعیت مالی شرکت ها و موسسه های تجاری را نشان می دهند. این چهار نوع صورت های مالی عبارت هستند از:

 

ترازنامه

شناخته شده ترین صورت مالی، ترازنامه می‌باشد و شما به عنوان شخص حقیقی و حقوقی با آن آشنایی دارید. نام دیگر ترازنامه، صورت وضعیت مالی است که شامل گزارشی از وضعیت دارایی ‌ها، بدهی‌ ها و حقوق صاحبان سهام شرکت در یک دوره معین می باشد. نکته مهمی که در خصوص تهیه ترازنامه وجود دارد، توجه به بعد زمانی ‌برای ارائه آن است. از نظر زمانی ترازنامه در پایان سال مالی و سالی یکبار تهیه می‌شود.

برای مثال اگر در ابتدای سال شرکت یک قطعه زمین خریداری کرده و آن را اواسط سال به فروش برساند در ترازنامه آخر سال گزارشی از آن ارائه داده نمی شود. برای‌ اینکه ذینفعان از وضعیت قطعه زمین خریداری شده مطلع شوند، لازم است سایر صورت ‌های مالی و فایل های پیوست مطالعه شوند. مهم ترین مسئله بعدی که در خصوص ترازنامه باید توجه کنید، این است که این صورت وضعیت باید به ‌نحوی تنظیم شود که همواره مجموع بدهی ‌ها، حقوق صاحبان سهام و دارایی‌های شرکت با هم برابر باشند. در اصول حسابداری به این ویژگی معادله حسابداری می‌گویند و به شکل ذیل نوشته می شود:

دارایی ها= بدهی ها + صاحبان سهام

به زبان ساده ترازنامه می گوید که یک شرکت چقدر بدهی، چقدر سهام و چقدر دارایی دارد؟ پس می‌توان نتیجه گرفت سه عنصر اساسی ترازنامه عبارت اند از: دارایی‌ها، بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام. در یک دوره آموزشی صورت های مالی علاوه بر تنظیم ترازنامه، درباره چگونگی تامین دارایی ها، انواع دارایی و بدهی ها نیز آموزش داده می شود. البته چگونگی تامین دارایی ها این پرسش اغلب کسانی است که به تازگی وارد بازار سرمایه شده و قصد تاسیس یک موسسه تجاری را دارند.

دارایی ها در ترازنامه

معمولا دارایی ‌های شرکت از طریق ایجاد بدهی، وام یا از طریق آورده سهامداران به‌ صورت نقدی یا غیرنقدی تامین می‌شود. دارایی به دو صورت دارایی‌ های جاری و دارایی‌ های ثابت وجود دارند. دارایی ‌های جاری قابلیت نقد شوندگی بالایی دارند و شامل وجوه نقد، سپرده های بانکی، سرمایه‌گذاری‌ های کوتاه‌مدت، موجودی کالا و مواد می‌باشند. دارایی‌ های ثابت فاقد نقدینگی هستند. ماشین‌آلات تولیدی، زمین، ساختمان و وسایل نقلیه جزو این نوع دارایی ها محسوب می شوند. ویژگی اصلی دارایی ‌های ثابت به‌ استثنای زمین، استهلاک آنها است و هر ساله بخشی از آنها به ‌عنوان هزینه استهلاک انتقال می‌یابند.

 

 

بدهی‌ها

در صورت مالی ترازنامه، بدهی ها در دو دسته بدهی های جاری و غیر جاری قرار می گیرند. بدهی‌ های جاری به آن دسته از اقلامی که سر رسید پرداخت آنها کمتر از یک دوره مالی است، تعلق می گیرد و شامل حساب ‌ها و اسناد پرداختنی مانند مالیات می باشند. بدهی‌های غیر جاری نیز شامل مواردی است که انتظار می ‌رود در بلندمدت پرداخت شوند. ذخیره مزایای پایان خدمت کارکنان و تسهیلات بلند مدت نمونه ای از این بدهی ها است.

 

صورت سود و زیان

از نظر سهامداران شرکتی که سودآوری بالایی داشته باشد، سهام آن با ارزش و ارزنده می باشد. هرچقدر که میزان سودآوری یک شرکت در مقایسه با قیمت سهام آن شرکت بیشتر باشد، نشان‌دهنده ارزشمند بودن سهام است؛ اما چگونه می‌توان از سودآوری یک شرکت مطلع شد؟ ترازنامه مهمی که میزان سودآوری شرکت ‌ها را نشان می دهد، صورت سود و زیان است. صاحبان شرکت ها صورت سود و زیان را در پایان سال مالی ارائه می‌دهند. تمامی شرکت‌ های تجاری موظف هستند در پایان سال مالی صورت سود و زیان خود را منتشر و میزان سود خود را به سهامداران اعلام کنند. معمولا در صورت سود و زیان مواردی مانند میزان فروش شرکت‌ ها، میزان هزینه ها و سایر اطلاعات مهم مربوط به عملکرد شرکت قابل‌ مشاهده می ‌باشد.

مهم‌ترین اقلامی که در صورت سود و زیان بیان می شود، عبارت هستند از درآمد ها، هزینه ‌های عملیاتی، هزینه های غیر عملیاتی، سود هر سهم، سود ویژه، سود ناخالص و میزان فروش شرکت. نکته مهمی که باید درباره تهیه گزارش عملکرد مالی به‌ صورت سود و زیان در نظر داشته باشید، این است که سنجش عملکرد شرکت ها در یک مقطع زمانی مشخص انجام نمی پذیرد؛ بلکه در یک بازه زمانی مثل 3، 6 و یک سال در نظر گرفته می‌شوند. در این بازه هر فعالیتی که منجر به سودآوری شود، در صورت سود و زیان قید می گردد.

نحوه محاسبه صورت مالی سود و زیان

برای تهیه ترازنامه صورت و زیان از دو روش تک مرحله‌ای و دو مرحله‌ای استفاده می‌شود. در روش تک مرحله‌ای تمامی درآمد های به‌ دست‌ آمده لیست شده و سپس از تمامی هزینه‌ های انجام‌ شده کسر می‌شوند. در نهایت اگر اختلاف این دو مقدار به ‌دست ‌آمده مثبت باشد، شرکت سود کرده؛ اما اگر منفی شود، شرکت دچار ضرر و زیان شده ‌است. در روش دو مرحله ‌ای نیز ابتدا درآمد ها و هزینه‌ های عملیاتی، سپس در مرحله دوم درآمد ها و هزینه ‌های غیر عملیاتی برآورد می شوند. تفاضل این دو میزان سودآوری را نشان می دهد. مهم ترین قسمت برآورد سود با این روش، سود ویژه است که بعد از کسر مالیات بدست می آید.

 

صورت جریان وجوه نقد

شرکت‌ ها به دو روش درآمد ها و هزینه ‌های خود را مورد بررسی قرار می‌دهند. در واقع مبنای حسابداری شرکت ‌ها به دو صورت نقدی یا تعهدی است. چیزی که به ‌عنوان حسابداری نقدی به آن پرداخته می‌شود، شناسایی درآمد هنگام ورود وجه نقد و شناسایی هزینه هنگام خروج وجه نقد است. در مبنای تعهدی این ‌چنین نیست و شناسایی درآمد یا هزینه متکی به ورود و خروج وجه نقد نیست؛ بلکه تکمیل فرآیند فروش یا ارائه خدماتی که منجر به ورود وجه نقد می‌شود، منبع شناسایی درآمد است. در حال ‌حاضر استاندارد حسابداری ایران روش تعهدی را پذیرفته، ولی در این روش نمی‌توان وضعیت شرکت‌ ها را از لحاظ موجودی نقدی و توان بازپرداخت بدهی ‌ها سنجید.

در صورت مالی جریان وجوه نقد و گردش نقدینگی شرکت‌ ها در یک ‌سال مورد بررسی قرار گرفته و ارزیابی می شود. این بارزترین ویژگی صورت های مالی است که منابع، درآمد، وجوه نقد و مصارف بنگاه های اقتصادی را در طول یک سال را نشان می دهد. در صورت گردش وجوه نقد انتظار می رود فعالیت های ذیل مورد توجه واقع گردند:

• فعالیت های عملیاتی
• نتایج سرمایه گذاری ها
• میزان سود پرداختی بابت تامین مالی مالیات بر درآمد
• تجزیه و تحلیل صورت های مالی
• مشخص بودن چارچوب تجزیه و تحلیل ترازنامه

 

 

صورت سود و زیان جامع

تمامی دخل و خرج شرکت ها در یک دوره مالی در قالب ‌صورت سود و زیان جامع گزارش می‌شوند. حال فرقی نمی کند هزینه ها و درآمدهای شرکت افزایش یا کاهش پیدا کرده اند. مهم ترین مواردی که در صورت مالی سود و زیان جامع قید می شوند، عبارت هستند از: سود یا زیان خالص، گزارش درآمدها و هزینه های قابل شناسایی. از جمله درآمدها و هزینه های قابل شناسایی می توان به موارد ذیل اشاره کرد:

• درآمدها و هزینه هایی که به طور مستقیم جزو حقوق صاحبان سرمایه محسوب می شود.
• درآمدها و هزینه هایی که از منابع تجدید شونده ثابت بدست می آیند.
• منابعی که تحت عنوان دارایی های غیر جاری دسته بندی می شوند.

گزارش‌های مالی ضمیمه

خط مش شرکت ها، اصول حسابداری بکار رفته در آنها، اطلاعات اضافی، نوع روش و روند کار شرکت، به صورت یادداشت های اضافی، در ترازنامه شرکت آورده می شوند که به آن گزارش های مالی ضمیمه می گویند. با این گزارش، تمامی مخاطبان شرکت اعم از شرکا، صاحبان سهام و رقبا در یک نگاه به صورت اجمالی اطلاعات کافی کسب می کنند. این اطلاعات شامل گزارش های هیئت مدیره، گزارش های سالانه، گزارش حسابرسان و رویه های حسابداری است. به‌طورکلی ترازنامه، صورت سود و زیان، صورت جریان وجوه نقد و گزارش های ضمیمه ای کمک می‌کنند مدیران شرکت ‌ها، صاحبان سرمایه، بستانکاران و سرمایه‌گذاران بتوانند از وضعیت مالی گذشته، حال و آینده شرکت ‌های خود مطلع شوند. به ‌همین دلیل است که صورت‌ مالی کاربرد بسیار فراوانی در تحلیل‌های بنیادی دارند.

چرا ترازنامه اهمیت دارد؟

صورت مالی برای شرکت ها در حکم یک چراغ راهنما است که با ارائه اطلاعات و گزارش های سودمندی آنها را در راستای تحقق اهدافشان کمک می کند. این صورت وضعیت های مالی به صورت سالیانه و دوره ای توسط حسابداران و کارشناسان مالی که آموزش صورت های مالی را به صورت حرفه ای گذرانده اند، تهیه می شوند. گزارش های مالی که آنها ارائه می دهند، از چند جهت دارای اهمیت است که عبارت هستند از:

• شفاف سازی بارزترین وجه ترازنامه: شفافیت درباره میزان دارایی، هزینه ها، میزان بدهی، سود، میزان سرمایه گذاری و نقدینگی مهم ترین ویژگی صورت های مالی است.
• جلوگیری از اشتباهات در گزارش های مالی: هر چقدر که بروز خطا در ارائه ترازنامه کمتر باشد، موفقیت و توسعه شرکت تضمین می شود.
• میزان مالیات پرداختی کاملا شفاف می شود: یک صورت مالی موجب کاهش بدهی های مالیاتی شرکت ها می شود. میزان مالیات پرداختی در گزارش های مالی ذکر می شوند و کمک می کند تا دارایی های شرکت تبدیل به بدهی ها و جرایم مالیاتی نشود.
• اعتماد سهامداران و سرمایه گذاران را افزایش می دهد: چیزی که باعث ترغیب سرمایه گذاران به سرمایه گذاری می کند، میزان سوددهی موسسه های تجاری است. گزارش های مالی در این زمینه به کمک سهامداران و اسپانسرها می رسد و به آنها درباره وضعیت مالی شرکت اطمینان می دهد.
• صورت مالی بهترین راهکار برای برنامه ریزی است: تنظیم درست گزارش های مالی، دورنمای مدیران، صاحبان شرکت ها و سهامداران را روشن تر می کند. آنها با دیدن صورت وضعیت مالی شرکت ها تصمیمات درست تری درباره سهام، فروش، سرمایه گذاری و پیشرفت اتخاذ می کنند.

 

مفروضات مهم قبل از ارائه صورت مالی

قبل از ارائه صورت مالی و گزارش های مالی باید به یک سری فرضیات توجه کنید. این مفروضات به شرکت ها کمک می کنند تا اطلاعات جامع تر و مفید تری در اختیار مخاطبان قرار دهند. اول اینکه حتما تهیه گزارش های مالی، باید بر طبق استانداردها و اصول حسابداری باشد. دوم، گزارش های مالی باید در راستای رشد و تدام فعالیت های شرکت تهیه شوند. سوم، تمامی اطلاعات و صورت های مالی در اختیار ذینفعان قرار گیرد. چهارم، گزارش های مالی باید از چنان دقتی برخوردار باشند که هیچگونه شبهه ای درباره اطلاعات آن وجود نداشته باشد.

 

 

آموزش دوره صورت مالی در موسسه رهبر حساب

در حال حاضر آموزش حسابداری یکی از مهم ترین نیازمندی های حسابداران و کارشناسان امور مالی است. آشنایی با اصول اولیه حسابداری، استانداردهای حسابداری و انواع صورت های مالی مانند ترازنامه، صورت سود وزیان نیاز به آموزش های حرفه ای دارد. با توجه به اینکه تهیه گزارش های مالی و صورتهای مالی جزو حیاتی ترین گزارش های مالی برای شرکت های تجاری است، شرکت دردوره آموزشی صورت های مالی لازم و ضروری است. اغلب کسانی که می خواهند در دوره های حسابداری شرکت کنند، آموزشگاهی را انتخاب می کنند که کلاس های حضوری برگزار کند. موسسه آموزش حسابداری رهبر حساب یکی از بهترین موسسه های حسابداری است که اقدام به برگزاری کلاس های حضوری در زمینه صورت های مالی می کند. برگزاری دوره های آموزشی برای کسانی که قصد ورود به بازار کار را دارند؛ اما هیچ گونه شناختی درباره اصول حسابداری، حقوق و دستمزد، اظهارنامه عملکرد و حسابداری پیمانکاری ندارند، مناسب ترین راهکار است.

تنگناهای صورت مالی

معمولا ترازنامه با تنگناها و محدودیت هایی رو به رو بوده و بیشتر شرکت ها را با مشکل مواجه نموده است. از جمله می توان به اصل بهای تمام شده تاریخی اشاره کرد. صورت های مالی تهیه شده با این اصل، نرخ تورم را در نظر نمی گیرند. به همین خاطر تمام صورت های مالی دارای گزارش های ضمیمه ای هستند. این یادداشت ها بسیار مهم هستند و در رفع محدودیت های صورت های مالی تاثیر دارند.

 

جمع بندی مطالب

صورت مالی مانند ترازنامه، صورت سود و زیان، گردش وجوه نقد و صورت سود و زیان جامع جزو اصلی ترین اصول حسابداری است که سوددهی، پیشرفت و توسعه شرکت ها و موسسه های تجاری در گرو آن است. به طور کلی صورت مالی به مجموعه عملیاتی اشاره دارد که شامل خلاصه ای از وضعیت مالی شرکت های تجاری است. تمام کسانی که منافع مشترکی دارند، برای اتخاذ تصمیمات درست و انجام برنامه ریزی های صحیح، به صورت های مالی نیاز دارند. معمولا در صورت های مالی اقلامی مانند دارایی ها، هزینه ها، درآمد، سود ویژه، بدهی ها، سرمایه، اندوخته ها، حساب ها و اسناد پرداختنی، معادله حسابداری، مالیات بردرآمد و صورت سود و زیان جامع قید می شوند.