صورت وضعیت مالی در حسابداری چیست؟

یکی از مهم‌ترین نکاتی که کسب و کارها باید به آن توجه کنند، حوزه مسائل مالی است. بخش حسابداری ازلاعات مربوط به تعهدات مالی، دیوان‌ها، منابه شرکت و حقوق صاحبان سهام را در زمان‌های به خصوص مشخص کرده و آن را به مدیران کسب وکارريال سهامداران و سایر ذی‌نفعان ارائه می‌دهد. یکی از مهم‌ترین صورت‌های مالی که وضعیت مالی شرکت را در یک مقطع زمانی گزارش می‌کند، صورت وضعیت مالی است. به عبارت دیگر، این صورت موقعیت مالی یک کسب و کار را به صورت خلاصع ارائه می‌دهد و به عنوان تصویری از وقایع مالی در یک مقطع زمانی عمل می‌کند. تیم آموزش حسابداری موسسه رهبر حساب در این مقاله به بررسی صورت وضعیت مالی در حسابداری پرداخته و اجزای این صورت مالی را به تفصیل شرح خواهد داد.

ترازنامه یا صورت وضعیت مالی در حسابداری

صورت وضعیت مالی که اغلب ترازنامه نامیده می‌شود، یکی از صورت‌های مالی اساسی است که دارایی‌ها، بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام یک شرکت را در یک تاریخ معین گزارش می‌کند. به عبارت دیگر، منابع، تعهدات و جزئیات مربوط به حقوق مالکیت یک شرکت را در یک روز خاص فهرست می‌کند. صورت وضعیت مالی در حسابداری همچون یک عکس فوری است که از وضعیت مالی شرکت در زمان خاصی از تاریخ گرفته می‌شود.

به نوعی دیگر می‌توان گفت که ترازنامه یک گزارش تاریخی است و فقط مواردی را نشان می‌دهد که در روز گزارش وجود داشته‌اند. این صورت مالی با سایر گزارش‌های مالی مانند صورت سود و زیان که فعالیت‌های شرکت را در یک دوره زمانی نشان می‌دهد در تضاد است. صورت وضعیت مالی تنها اطلاعات حساب شرکت را در آخرین روز یک دوره حسابداری ثبت می‌کند.

کاربرد صورت وضعیت مالی برای سرمایه گذاران

از این رو، سرمایه‌گذاران و صاحبان سهام می‌توانند با نگاه کردن به ترازنامه، به تاریخ‌های گذشته برگردند تا ببینند که وضعیت مالی یک شرکت در یک تاریخ معین چگونه بوده است. این صورت به و ذی نفعان دید واضحی از منابع، بدهی‌ها و موقعیت اقتصادی شرکت ارائه می‌دهد و می‌تواند به جهت تحلیل اقلام مالی استفاده شود. سرمایه گذاران از این اطلاعات برای مقایسه عملکرد فعلی شرکت با عملکرد گذشته استفاده می‌کنند، تا رشد و سلامت کسب و کار را بسنجند. آنها همچنین این اطلاعات را با گزارش شرکت‌های دیگر مقایسه می‌کنند تا تصمیم بگیرند که آیا بیزینس مذکور نقطه مناسبی برای سرمایه گذاری پول آنها هست یا خیر.

سرمایه گذاران اغلب نگران سلامت مالی یک کسب و کار و توانایی آن در پرداخت وام‌های خود هستند. تجزیه و تحلیل اجزای ترازنامه، سطوح بدهی و ریسک کلی شرکت، به این افراد درک خوبی از ریسک مربوط به وام‌ها را ارائه می‌دهد. بدیهی است که مدیران داخلی نیز از صورت وضعیت مالی برای پیگیری و بهبود عملیات شرکت در طول زمان استفاده می‌کنند.

اجزای صورت وضعیت مالی در حسابداری

صورت وضعیت مالی یا ترازنامه، از چند بخش کلی ایجاد شده است که برای ایجاد معادله آن باید هریک را به صورت مجزا محاسبه کرد. طبقه بندی اقلام ترازنامه باعث می‌شود که فرآیند تجزیه و تحلیل اطلاعات مالی تسهیل شود و بتوان خلاصه‌هایی مفید از آن را ارائه داد. در ترازنامه معمولا مواردی که ماهیت و کارکرد مشابه دارند کنار یکدیگر نمایش داده می‌شوند و از موراد دیگر تفکیک می‌شوند. تیم رهبر حساب در این بخش به اقلام ذکر شده در یک صورت وضعیت مالی می‌پردازد.

• قالب کلی

صورت وضعیت مالی مانند معادله حسابداری (دارایی‌ها = بدهی‌ها + حقوق صاحبان سهام) شکل می‌گیرد. بنابراین، دارایی‌ها همیشه در ابتدا و پیش از دو مورد دیگر فهرست می‌شوند.

• بخش دارایی‌ها

دارایی‌ها منابعی هستند که شرکت می‌تواند از آنها برای ایجاد کالا یا ارائه خدمات و ایجاد درآمد استفاده کند. راه‌های زیادی برای طبقه بندی بخش دارایی‌ها وجود دارد، اما متداول‌ترین شیوه تدوین ترازنامه، دارایی‌ها را به دو گروه دسته تقسیم می‌کند: دارایی‌های جاری و غیرجاری.

• دارایی جاری یا کوتاه مدت

دارایی‌های جاری شامل وجه نقد، حساب‌های دریافتی و موجودی شرکت می‌شود. این منابع معمولاً در دوره جاری یا طی 12 ماه آینده مصرف می‌شوند.

• دارایی غیر جاری یا بلند مدت

بخش دارایی‌های غیرجاری شامل منابعی با عمر مفید بیش از 12 ماه است. به عبارت دیگر، این دارایی‌ها بیش از یک سال دوام می‌آورند و می‌توانند به نفع شرکت بیشتر از دوره جاری مورد استفاده قرار گیرند. رایج ترین دارایی های غیرجاری شامل موارد زیر می‌شود:

• ماشین آلات، تجهیزات و املاک
• سرمایه گذاری‌های بلند مدت مانند سهام و اوراق قرضه
• دارایی‌های نامشهود همچون علائم و نام تجاری، حق تالیف و…
• مخارج انتقالی به سنوات آتی همچون هزینه‌های تاسیس ، پیش پرداخت بلند مدت هزینه و…

• بخش بدهی‌ها

تعهدات بدهی‌هایی هستند که یک شرکت به سایر شرکت‌ها، افراد یا موسسات ارائه می‌دهد. این موارد شامل وام‌های تجاری، وام‌های شخصی یا وام مسکن می‌شوند. این بخش معمولاً به دو زیر شاخه اصلی تقسیم می شود تا تفاوت بین تعهداتی را که در 12 ماه آینده سررسید می شوند(بدهی‌های جاری) و تعهداتی که در سال‌های آینده سررسید می‌شوند( بدهی‌های بلندمدت) را نشان دهد.

بدهی‌های جاری معمولاً شامل حساب‌های پرداختنی و هزینه‌های تعهدی می‌شود. هر دوی این نوع بدهی‌ها معمولاً در کمتر از 12 ماه سررسید می‌شوند. بخش بلندمدت شامل تمام بدهی‌های دیگری است که تا موعد آنها بیش از یک سال زمان لازم است، مانند وام‌های مسکن و اسناد بلندمدت.

• بخش حقوق صاحبان سهام

حقوق صاحبان سهام شامل هزینه‌های مربوط به مالکیت شرکت است. به عبارت دیگر، این بخش، میزان سهام آنها در شرکت و میزان مالکیت واقعی سهامداران یا شرکا را می‌سنجد. این بخش بسته به نوع موجودیت کمی متفاوت نمایش داده می‌شود. به عنوان مثال یک شرکت عناوینی همچون سهام عادی، سهام ممتاز، سرمایه پرداخت شده اضافی، سهام خزانه و سود انباشته را فهرست می‌کند. به طو کلی، این بخش به سادگی موجودی حساب سرمایه اعضا که شامل درآمدهای جاری، مشارکت‌ها و توزیع‌ها است را فهرست می‌کند.

در دنیای حسابداری این بخش از صورت وضعیت مالی، بخش خالص دارایی‌ها نامیده می‌شود، زیرا دارایی‌هایی را نشان می‌دهد که سازمان در واقع پس از پرداخت تمام بدهی‌ها در اختیار دارد. اگر معادله حسابداری آن را به صورت حقوق صاحبان سهام = دارایی ها – بدهی‌ها بازآرایی کنیم، می‌بینیم که حقوق صاحبان سهام برابر با دارایی‌ها منهای بدهی‌های معوق است.

آیا ترازنامه همیشه تعادل دارد؟

توجه داشته باشید صورت وضعیت مالی در حسابداری یا ترازنامه همیشه در تعادل است. درست مانند معادله حسابداری، دارایی‌ها باید همیشه برابر با مجموع بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام باشد. شرکت تنها سه راه برای به دست آوردن دارایی‌های جدید دارد، ابتدا می‌تواند از یک دارایی برای خرید و به دست آوردن یک دارایی جدید استفاده کند (پول نقد را برای چیز دیگری خرج کند)، همچنین می‌تواند برای خریدهای جدید وام بگیرد (برای خرید ساختمان شرکت، وام مسکن بگیرد) و در نهایت، می‌تواند برای خرید از مالکان پول بگیرد (فروش سهام برای جمع‌آوری نقدینگی برای گسترش شرکت). هر سه این رویدادهای تجاری از معادله حسابداری و سیستم حسابداری  دراای دو ورودی پیروی می‌کنند که در آن هر دو طرف معادله همیشه در تعادل هستند.

نتیجه گیری

هدف اصلی از ایجاد صورت وضعیت مالی در حسابداری، نمایش اطلاعات مالی دقیق و حیاتی در خصوص حقوق صاحبان سهام، دارایی‌ها و بدهی‌های هر شرکت است. اطلاعات مالی و موقعیت نشان داده شده در این صورت معمولاً به سرمایه‌گذاران یا سایر ذینفعان کمک می‌کند تا در خصوص سرمایه گذاری خود در یک سازمان تجزیه و تحلیل‌های مالی انجام دهند و در مورد آن تصمیم بگیرند.

سرمایه‌گذاران می‌توانند صورت وضعیت مالی سال‌های گذشته را نیز بررسی کنند تا درک واضحی از انحراف و سود شرکت داشته باشند. علاوه بر این، صورت وضعیت مالی در حسابداری به بررسی و پیگیری ثبات مالی و مخارج شرکت و اتخاذ تدابیر مربوطه برای هر گونه بهبود در صورت نیاز، کمک شایانی خواهد کرد. موسسه رهبر حساب، در جریان دوره آموزش صورت های مالی، به صورت تخصصی به نکات کاربردی در زمینه ایجاد و تنظیم صورت وضعیت مالی در حسابداری خواهد پرداخت. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه دوره‌های آموزش حسابداری، با کارشناسان مجموعه در ارتباط باشید.