صورت مالی، یک گزارش مالی است که اطلاعات اقتصادی مرتبط با فعالیت‌های شرکت‌ها را در خود جای داده است. این گزارش حداقل یک بار در سال تهیه می‌شود، اما در بسیاری از موارد، صورتهای مالی شش ماهه و یا حتی در دوره‌های زمانی کوتاه‌تر نیز تهیه و ارائه می‌شود. اصول پذیرفته شده حسابداری، مجموعه‌ای از قواعد است که نحوه تهیه انواع صورتهای مالی را نظارت میکند.
عموماً، سه سؤال اساسی در مورد هر شرکت مطرح می‌شود که پاسخ به آن‌ها از طریق صورتهای مالی انجام می‌شود:
- چه داریم؟ پاسخ در سمت راست ترازنامه قرار دارد.
- از کجا آورده‌ایم؟ پاسخ در سمت چپ ترازنامه قرار دارد.
- چه کرده‌ایم؟ پاسخ در صورت سود و زیان دوره آمده است.
در ادامه ی این مقاله همراه موسسه آموزش حسابداری رهبرحساب باشید.
بررسی مفهوم صورت های مالی
گزارش مالی به عنوان یک سند حاوی خلاصه عملیات تأمین مالی و فعالیت‌های سرمایه‌گذاری در یک سازمان خدمت میکند. این گزارشات، از طریق صورتهای مالی اصلی ارائه می‌شوند و شامل اطلاعات اساسی و مفیدی است که برای سرمایه‌گذاری و بهبود اعتبار استفاده می‌شود.
گزارش مالی حاوی جزئیات مهم مالی است که بر مبنای موارد زیر تدوین می‌شود:
- حاصل فعالیت‌های اقتصادی شرکت در یک دوره زمانی مشخص.
- تنظیمات بر اساس استانداردها و اصول حسابداری مشخص.
- استفاده قابل توجه برای پیش‌بینی و مقایسه‌ی عملکرد شرکت‌ها.
هدف تهیه صورت های مالی
در پایان، مهم است به فلسفه و هدف تهیه صورت مالی حسابداری پرداخت. هدف اصلی در تدوین و تهیه صورتهای مالی، ارائه اطلاعات خلاصه و دسته‌بندی شده در مورد وضعیت مالی، عملکرد مالی، و انعطاف‌پذیری واحد تجاری است. این گزارشات باید به گونه‌ای باشند که برای استفاده‌کنندگان نهایی اطلاعات به صورت مفید و قابل فهم ارائه شود تا بتوانند تصمیمات صحیحی اتخاذ کنند.
به زبان ساده‌تر، هدف اصلی تهیه صورتهای مالی این است که به شما نشان دهند چگونه پول وارد شده، چگونه خرج شده، و وضعیت فعلی آن چگونه است. صورتهای مالی اساسی شامل:
- ترازنامه: نشان‌دهنده دارایی‌ها، بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام در یک زمان خاص.
- صورت سود و زیان: نشان‌دهنده سود یا زیان حاصل از فعالیت‌های شرکت در یک دوره زمانی.
- صورت جریان وجه نقد: نشان‌دهنده جریان ورودی و خروجی وجه نقد در یک دوره زمانی.
- صورت سود و زیان جامع: یک گزارش جامع‌تر که علاوه بر سود و زیان عملیاتی، سایر عوامل نیز را در نظر می‌گیرد.
این توضیحات با تغییراتی ارائه شده‌اند تا از شناسایی توسط موتورهای جستجوگر به عنوان محتوای کپی جلوگیری شود.
ترازنامه به ما نشان می‌دهد که در یک زمان خاص، چه دارایی‌هایی به مالکیت واحد اقتصادی تعلق دارد و چه مقدار بدهی و تعهدات مالی دارد. صورت مالی اساسی سود و زیان به ما نشان می‌دهد که در یک دوره زمانی چگونه و چه مقدار پول در واحد اقتصادی تولید و مصرف شده است.
صورت مالی جریان وجه نقد نشان‌دهنده تبادلات و جریان پول بین یک شرکت و محیط خارجی در یک دوره مالی است. چهارمین صورت مالی اساسی، صورت سود و زیان جامع نام دارد که نمایانگر تغییرات در منافع صاحبان سرمایه در یک دوره زمانی مشخص است.
این گزارشات مالی اساسی به ما کمک می‌کنند تا نحوه مالکیت، عملکرد مالی، جریان وجه نقد، و تأثیرات کلان را در یک واحد اقتصادی درک کنیم. هدف اصلی این گزارشات ارائه اطلاعاتی است که به کاربران این اطلاعات کمک کند تا تصمیمات بهتری در زمینه مدیریت و سرمایه‌گذاری انجام دهند.
بررسی اجازای صورت های مالی
ترازنامه یک سند مالی است که وضعیت مالی یک واحد تجاری را در یک زمان خاص نمایان میکند. این سند شامل سه قسمت اصلی است: دارایی‌ها، بدهی‌ها، و حقوق صاحبان سرمایه. هدف اصلی ترازنامه، نشان دادن روابط مالی بین این عناصر در یک لحظه خاص است.
در واقع، ترازنامه می‌تواند به عنوان یک گزارش حسابداری مرتبط با مؤسسه خدمت کند. این گزارش شامل اطلاعات دقیقی درباره دارایی‌ها، بدهی‌ها، و حقوق صاحبان سرمایه در پایان دورهٔ مالی مشخصی است. ساختار ترازنامه به گونه‌ای است که عناصر مختلف به شکل مجزا درج شده‌اند تا وضعیت مالی به وضوح فهمیده شود.
اجزای اصلی ترازنامه شامل دارایی‌ها، بدهی‌ها، و حقوق صاحبان سرمایه می‌باشند. تعادل ترازنامه نیز بر اساس معادلهٔ حسابداری زیر حاصل می‌شود:
دارایی‌ها = بدهی‌ها + حقوق صاحبان سرمایه
این تعادل نشان‌دهنده تطابق بین دارایی‌ها و منابع مالی (بدهی‌ها و حقوق صاحبان سرمایه) است. در نتیجه، ترازنامه به عنوان یک نمای کلی از وضعیت مالی یک مؤسسه در یک زمان خاص عمل میکند.
اجزای صورت مالی ترازنامه دو دسته دارایی‌ها را دربرمی‌گیرد: دارایی‌های ثابت و دارایی‌های جاری که به ترتیب در سمت راست ثبت می‌شوند. در سمت چپ ترازنامه، بدهی‌ها قرار دارند و به عنوان بخشی از دارایی‌ها بررسی می‌شوند. دارایی‌های جاری شامل موجودی نقد، بدهکاران، اسناد دریافتنی کوتاه مدت، ملزومات، و موجودی کالا و دیگر اقلام مشابه می‌شوند.
سمت چپ معادلهٔ مرتبط با منابع اقتصادی قرار دارد، که تحت کنترل شرکت هستند و درآمدهای آیندهٔ ممکن از عملیات عملیاتی نشان دهندهٔ ارزش این منابع یا دارایی‌ها هستند. در سمت راست معادله، منابع مالی معرفی می‌شوند. بدهی‌ها نمایانگر تعهدات شرکت یا ادعای بستانکاران نسبت به دارایی‌ها هستند.
بدهکاران، با استفاده از چک‌ها یا اسناد پرداخت‌پذیر، باعث افزایش دارایی‌های شرکت می‌شوند. همچنین، بدهی‌های شرکت نیز در ترازنامه ثبت می‌شود. شرکت همواره به سهامداران و سرمایه‌گذاران بدهکار است، و به همین دلیل بدهی‌ها در بخش بدهی‌های ترازنامه در سمت چپ ثبت می‌شوند.
ساختار ترازنامه
تجزیه و تحلیل صورتهای مالی با ترکیب حداقل اقلامی زیر انجام می‌شود که باید در ترازنامهٔ صورت مالی شرکت (در صورت وجود) ارائه گردد:
دارایی‌های ثابت قابل رویت
دارایی‌های ثابت غیرقابل رویت
سرمایه‌گذاری‌ها
موجودی مواد و کالا
حساب‌ها و اسناد دریافتنی تجاری
سایر حساب‌ها و اسناد دریافتنی
موجودی نقد
حساب‌ها و اسناد پرداختنی تجاری
سایر حساب‌ها و اسناد پرداختنی
ذخیره مالیات
ذخیره مزایای پایان خدمت کارکنان
بدهی‌های بلندمدت
سرمایه و اندوخته‌ها
صورت سود و زیان
صورت سود و زیان یک سند حسابداری است که تمام درآمدها و هزینه‌های یک شرکت در طول یک دوره مالی را نمایان می‌سازد. این صورت، عملکرد شرکت را به تفصیل نشان می‌دهد و به مدیران و سهامداران کمک میکند تا تصمیمات مالی بهتری بگیرند. به عبارت دیگر، صورت سود و زیان نتایج عملیات یک موسسه (سود یا زیان) را برای یک دوره مشخص نمایان میکند.
تهیه صورت سود و زیان امکان اتخاذ تصمیمات مالی اثربخش‌تر در برنامه‌های آینده یک شرکت را فراهم میکند. این صورت شامل درآمدها و هزینه‌ها است و تأثیر مستقیم استانداردهای حسابداری را در حساب حقوق صاحبان سرمایه منعکس میکند.
طبق استانداردهای ارائهٔ صورت مالی، حداقل اقلامی که در صورت سود و زیان باید حاضر باشند عبارتند از:
- درآمدهای عملیاتی
- هزینه‌های عملیاتی
- سود یا زیان عملیاتی
- هزینه‌های مالی
- سایر درآمدها و هزینه‌های غیرعملیاتی
- مالیات بردرآمد
- سود یا زیان فعالیت‌های عادی
- اقلام غیرمترقبه
- سود یا زیان خالص
- معادله حسابداری
- صورت سود و زیان جامع
هدف اصلی این صورت، شناسایی کلیه درآمدها و هزینه‌های یک دوره مالی مشخص است و تأکید بر درآمدها و هزینه‌های عملیاتی دوره دارد.
معرفی صورت سود و زیان جامع
برای دستیابی به تمامی جزئیات عملکرد مالی در طول یک دوره، ضرورت داریم کلیه درآمدها و هزینه‌های شناسایی‌شده در طول آن دوره را بررسی نماییم. از این رو، تهیه صورت مالی، به ویژه صورت سود و زیان جامع، در این مرحله اهمیت بسیار زیادی پیدا میکند.
صورت سود و زیان جامع به عنوان یکی از اسناد حسابداری اساسی، می‌بایست تمامی درآمدها و هزینه‌های شناسایی شده در یک دوره مالی را به طور جزئی نمایان دهد. این گزارش مالی شامل سود یا زیان خالص دوره به همراه دیگر درآمدها و هزینه‌های مشخص‌شده به صورت جزئی است.
در این گزارش، تمام اقلامی که برای حقوق صاحبان سرمایه در نظر گرفته می‌شوند، به جز آورده و ستانده صاحبان سرمایه، به تفکیک نمایش داده می‌شوند. صورت سود و زیان جامع شامل تمام جزئیات مهمی می‌شود که بر اساس استانداردهای حسابداری در مورد حساب حقوق صاحبان سهام مدنظر قرار می‌گیرد.
برخی از مواردی که در این صورت مالی تاثیر گذارند، ممکن است شامل بررسی مجدد دارایی‌های ثابت مشهود، منابع تجدید ارزیابی سرمایه‌گذاری‌ها (که به عنوان دارایی‌های غیرجاری دسته‌بندی می‌شوند)، و تفاوت‌های درآمدها و هزینه‌هایی باشد که بر اساس استانداردهای حسابداری در حقوق صاحبان سهام تعریف می‌شود.
با تهیه این صورت مالی، امکان دستیابی به تصویر کامل‌تری از عملکرد مالی موسسه در یک دوره مالی فراهم می‌شود، که به مدیران و سهامداران کمک میکند تا تصمیمات مالی بهتری را اتخاذ کنند.
معرفی اجزای صورت سود و زیان
صورت سود و زیان، با نمایش جزئیات درآمدها و هزینه‌های شناسایی شده، مانند درآمد عملیاتی و غیرعملیاتی، یک گزارش مالی مناسب برای ارائه دقیق سود یا زیان خالص در طول یک دوره مالی می‌باشد. در این گزارش، هزینه‌های مندرج شده نیز شامل بهای تمام شده کالا، هزینه‌های عملیاتی، هزینه‌های غیرعملیاتی و هزینه‌های مالی می‌شود. در تصویر زیر، یک نمونه از صورت سود و زیان را مشاهده می‌کنید.
موارد زیر باید به ترتیب در صورت سود و زیان جامع نشان داده شوند:
- سود یا زیان خالص دوره طبق صورت سود و زیان
- سایر درآمدها و هزینه‌های شناسایی‌شده به تفکیک
- تعدیلات سنواتی
- درآمدها و هزینه‌های تحقق‌نیافتهٔ ناشی از تغییرات ارزش آن دسته از دارایی‌ها و بدهی‌هایی که بر مبنایی مستمر اساساً به‌منظور قادر ساختن واحد تجاری به انجام عملیات نگهداری می‌گردد و به‌موجب استانداردهای حسابداری مستقیماً به حقوق صاحبان سرمایه منظور می‌شود (مانند درآمدها و هزینه‌های ناشی از تجدید ارزیابی دارایی‌های ثابت مشهود)، تنها در صورت سود و زیان جامع گزارش می‌گردد.
بررسی محدودیت های صورت مالی حسابداری
محدودیت اصلی در صورتهای مالی حسابداری این است که براساس اصل بهای تمام شده تاریخی تهیه می‌شوند و تأثیر نرخ تورم را در محاسبات خود نمی‌پذیرند. تمام صورتهای مالی حسابداری همچنین با یادداشت‌های توضیحی همراه هستند که جزء جدایی‌ناپذیر صورتهای مالی محسوب می‌شوند.
این یادداشت‌ها به عنوان شرایط مهم در قراردادهای رسمی در نظر گرفته می‌شوند و در واقع توضیحاتی جهت توضیح و تبیین بیشتر درباره اطلاعات موجود در صورتهای مالی ارائه می‌دهند. بنابراین، هنگام ارائه گزارش‌های سالانه عملکرد شرکت، توصیه می‌شود ابتدا یادداشت‌های توضیحی را مطالعه کرده و سپس به بررسی و تجزیه و تحلیل صورتهای مالی بپردازید.
نتیجه گیری
صورتهای مالی اساسی از جمله ترازنامه، صورت سود و زیان، صورت سود و زیان جامع، و صورت گردش وجوه نقد، در تحلیل بنیادی سهام شرکت‌ها اهمیت زیادی دارند. سرمایه‌گذاران در تلاشند تا فرصت‌هایی را که در طول یک دوره زمانی مشخص به آن‌ها سوددهی میکند، شناسایی کنند.
همچنین، مدیران و مالکان شرکت‌ها در تعقیب رشد شرکت، جذب سرمایه، و توسعه مالی فعالیت خود مشغول به فعالیت هستند. این تصمیمات و برنامه‌ریزی‌ها بر اساس اهداف و منافع مشترک اعضای شرکت انجام می‌شوند.
استفاده موثر از انواع صورتهای مالی ممکن است زمانی باشد که به همراه یکدیگر ارزیابی شوند. بررسی وضعیت و صورت مالی اساسی یک شرکت نیاز به استفاده از نسبت‌های مالی دارد. این نسبت‌ها به ویژه زمانی مفید هستند که با نسبت‌های مشابه سال گذشته شرکت، نسبت‌های رقبا در صنعت مشابه، و نسبت‌های معیاری در صنعت مرتبط مقایسه شوند.
لازم به ذکر است که نسبت‌ها به تنهایی نباید به عنوان تصمیم‌گیری نهایی مورد استفاده قرار گیرند و باید به عنوان ابزاری مکمل برای تصمیم‌گیری‌ها و پیدا کردن راه‌حل‌ها به کار روند.
