زمانی که به بررسی پروسه ها و روندهای مشاغل مهم و تعیین کننده در حوزه مالی و حسابداری می پردازیم، با یک سری شیوه های پرچالش و سخت مواجه می شویم که هر کدام از آنها جهت انجام و تعیین یک بخش از پروسه های بسیار موثر و مهم حسابداری، مورد استفاده قرار می گیرند. بنابراین، این مورد نشان می دهد که حوزه مالی و حسابداری در تعیین و انجام گزارش های مختلف، نقشی مهم و حیاتی ایفا می کند و به همین میزان نیز باید از افراد متخصص مختلف و کارشناسان حرفه ای و با تجربه بالا بهره ببریم. این مورد به ویژه در خصوص مدیران ارشد با حساسیت بیشتری دنبال می شود. زیرا نظارت، پیگیری و مدیریت این واحد مهم از جمله نیازهای ضروری هر سازمان و کسب و کاری است که بدون آن برنامه ریزی های آینده و برخورداری از پیشرفت مناسب، امکان پذیر نخواهد شد. اما برای دستیابی به این مورد مهم، باید به آموزش حسابداری اهمیت داده و از پرسنلی با تجربه و متخصص برخوردار باشیم. بنابراین، می توانیم از وب سایت ها و موسساتی که در این زمینه فعالیت دارند، کمک گرفته و با انجام برنامه ریزی های مناسب و مستمر، تیم حرفه ای حسابداری داشته باشیم. حال که صحبت از آموزش شد، می خواهیم تا روش تعهدی در حسابداری را توضیح داده و قسمت های مختلف آن را شرح دهیم. شایان توجه است این مطلب که توسط تیم رهبر حساب تهیه شده، از جمله سری های دوره آموزش حسابداری مالیاتی ارائه گردیده است.
اگر سازمان ها و شرکت ها از روش تعهدی در حسابداری استفاده کنند، باید موارد درآمد خود را به محض اینکه ایجاد می شود، شناسایی کنند. البته این احتمال وجود دارد که حتی وجهی در این خصوص دریافت نکرده باشند، اما پروسه شناسایی و ثبت درآمد باید صورت گیرد. برای موارد هزینه هم باید همین گزینه رعایت و اجرا شود. یعنی به محض اینکه تعهد برای پرداخت هزینه ایجاد می شود و این احتمال وجود دارد که هنوز وجهی پرداخت نشده باشد، باید آن را در دفاتر شرکت و سازمان به عنوان هزینه ثبت کرد. شایان توجه است که کلیه حسابداران برای تمرین و ثبت صورت های مالی می توانند از کاربرگ حسابداری استفاده کنند.
در ادامه توضیحات مرتبط با روش تعهدی در حسابداری، قصد داریم تا به ویژگی های حسابداری تعهدی اشاره کنیم. یکی از اصول مهم در حسابداری، اصل تطابق هزینه با درآمد است. یعنی هزینه های یک دوره مالی از درآمدهای همان دوره باید کسر شود. مهم ترین ویژگی روش حسابداری تعهدی، رعایت این اصل مهم حسابداری است.
ویژگی دیگر روش تعهدی در حسابداری این است که تمام درآمدها، مطالبات، هزینه ها و بدهی های مربوط به یک دوره، در همان دوره شناسایی و ثبت می شود که این مورد باعث می شود اطلاعات صحیح و دقیقی در زمان مناسب در اختیار مدیران یک شرکت و سازمان قرار گیرد. در این روش با توجه به اینکه اطلاعاتی که در اختیار مدیران قرار می گیرد، اطلاعات واقعی و درستی از عملکرد موسسه را نشان می دهد، در نتیجه مدیران می توانند به شیوه موثرتری تصمیمات خود را در نظر گرفته و آنها را اعمال نمایند.
بنابراین، می توان گفت که روش تعهدی در حسابداری یعنی به محض ایجاد هزینه ها، آنها را شناسایی کنیم. به صورت کلی، ویژگی های حسابداری تعهدی را می توان در چند بخش ذیل خلاصه کرد:
در ادامه مباحث و سرفصل های مرتبط با روش تعهدی در حسابداری، قصد داریم تا به صورت فشرده اما موثر و کاربردی، به مزایا و معایب حسابداری تعهدی بپردازیم. در حسابداری تعهدی، حساب ها به صورت دقیق و کامل شناسایی شده و سپس در صورت های مالی مربوطه ارائه می شوند. اطلاعات موسسه، شرکت و یا سازمان می تواند به صورت دقیق و سریع در اختیار افراد و به ویژه مدیران ارشد قرار گیرد. بنابراین، محاسبه دقیق عملکرد مالی یک شرکت و سازمان و مقایسه آن با سایر شرکت ها، امکان پذیر خواهد شد. اما روش تعهدی در حسابداری معایب و نقاط ضعفی هم دارد. مهمترین و اصلی ترین نقطه ضعف این شیوه این است که این احتمال وجود دارد که درآمد شناسایی شده درآینده وصول نشود.
در حوزه های مرتبط با مشاغل مالی و حسابداری، گزینه های متعددی ایفای نقش می کنند که تاثیر هر کدام از آنها در کارایی و انجام صحیح روندهای مرتبط با گزارش ها و پروسه های مالی، انکار نشدنی نیست. روش تعهدی در حسابداری نیز یکی از این گزینه ها و پروسه ها است که همه مدیران ارشد حسابداری باید به آن کاملاً دقت کرده و کلیه جوانب و جزئیات آن را در نظر بگیرند. اما چرا حسابداری های نقدی و تعهدی از اهمیت بسزایی برخوردارند؟
به این دلیل که مدیران ارشد هر کسب و کار و سازمان، باید بتوانند در مقاطع مختلف تصمیمات صحیح و کاربردی را اتخاذ کرده و از سوی دیگر کلیه اطلاعات مرتبط با هزینه و درآمد هر سازمان هم باید به دقت بررسی شود. زیرا این موارد برای تصمیم گیری ها و تعیین پروسه های آینده هر شرکت، نقش مهمی ایفا می کنند و به مقوله هایی مانند سود و زیان هم تماماً مرتبط خواهند بود.
این موارد همگی باعث می شوند که دپارتمان مالی و حسابداری هر سازمان و کسب و کاری، از اصولی حرفه ای و کارآمد پیروی کرده و برای رسیدن به اهدافی مانند تعیین موارد هزینه و درآمد، آنها را مورد استفاده قرار دهند. بنابراین، یکی از مراحل مهم و تاثیرگذار انجام این گزینه ها و روندها، استفاده از اصول و مبانی حسابداری است که در این گروه، انواع روش تعهدی در حسابداری قرار می گیرند.
این دو حوزه به قدر حائز اهمیت بوده و کاربرد پذیر محسوب می شوند که اکثر شرکت های بزرگ و کوچک و سازمان های گوناگون، کلیه پایه و اساس محاسبات هزینه و درآمد خود را بر اساس انواع حسابداری نقدی و تعهدی انجام می دهند. پس اگر شما هم قصد دارید تا از حوزه مورد بحث به صورت کاملاً حرفه ای و کارآمد استفاده نمایید، باید به خوبی آنها را شناخته و با کارکردهای مربوطه آشنا شوید. البته در این حوزه از دو مدل حسابداری بهره می بریم که عبارتند از نقدی و تعهدی. تفاوت بین انواع حسابداری نقدی و تعهدی نیز در بخش بعدی به صورت کامل و جامع توضیح داده شده و تعاریف مرتبط با آنها نیز ارائه می گردند.
در این بخش، تصمیم داریم تا با تعاریف مرتبط با انواع حسابداری نقدی و تعهدی آشنا شویم. به این صورت که هر کدام از انواع مورد اشاره را جداگانه توضیح داده و مزایا و کاربردهای مربوطه را توضیح دهیم. در حالت و شکل کلی، ما با مبانی حسابداری سر و کار داریم که در این حوزه حسابداری های نقدی و تعهدی هم قرار می گیرند.
مبانی حسابداری چیست؟ برخی از شرکت ها و سازمان ها، میزان هزینه ها و درآمدهای خود را به محض شناسایی در دفاتر مربوطه ثبت می کنند. اما گروهی دیگر، تا زمانی که وجهی را بابت درآمد دریافت ننموده و یا وجهی جهت هزینه پرداخت نکنند، موارد مرتبط با درآمد و هزینه را شناسایی نکرده و به همین منوال ثبتی هم صورت نخواهد گرفت. بنابراین، این که شرکت و سازمان مقطع زمانی را برای شناسایی درآمد و هزینه خود مبنا قرار داده و آنها را انتخاب و تعیین کند، مبنای حسابداری نام دارد. به عبارتی دیگر، مبانی حسابداری یعنی مقطع زمانی مورد تشخیص سازمان برای انجام پروسه های مرتبط با شناسایی درآمد و هزینه.
حالا در ادامه توضیحات مرتبط با انواع حسابداری نقد و تعهدی، باید به مبنای تعهدی در حسابداری هم اشاره شده و آن را توضیح دهیم. در مبحث شناسایی درآمد و هزینه های شرکت، زمانی پیش می آید که درآمد و هزینه فقط ایجاد شده باشد و این احتمال وجود دارد که هنوز بابت این موارد وجهی مبادله نشده باشد. به این شیوه، حسابداری تعهدی می گویند. البته در اینجا یک شیوه و پروسه دیگر هم داریم که مبنای نیمه تعهدی نام دارد.
چنانچه ما برای شناسایی درآمد موسسه، همانند روش حسابداری نقدی درآمد را پس از دریافت وجه ثبت کرده ولی برای شناسایی هزینه های موسسه، هزینه ها را به محض اینکه تعهد برای پرداخت ایجاد می شود، مانند روش حسابداری تعهدی استفاده کنیم، یعنی روش مبنای نیمه تعهدی را اجرا کرده ایم.
در خصوص حوزه مرتبط با روش تعهدی در حسابداری، تعاریف و کارکردها تنها به موارد عنوان شده خلاصه و محدود نمی‌شوند. بلکه ما با گزینه های دیگری نیز سر و کار داریم. یکی از آنها، مبنای تعهدی تعدیل شده است. در روش حسابداری تعهدی تعدیل شده، درآمد هایی به عنوان درآمد دوره شناسایی گردیده و سپس در حساب های مرتبط ثبت می‌شود. این مورد به آن دلیل انجام می شود که قابلیت وصول برای ما امکان پذیر بوده و از سوی دیگر از دریافت آن اطمینان حاصل نماییم. اما هزینه ها پس از ایجاد تعهد پرداخت، شناسایی خواهند شد.
یکی دیگر از مواردی که در این حوزه با آنها سر و کار داریم، مبنای نقدی است. استفاده از مبنای حسابداری نقدی به ما این اطمینان را می دهد که درآمدها و هزینه‌های ثبت شده در حساب ها تماماً صحیح و واقعی است زیرا در این روش تا زمانی که وجهی بابت درآمد دریافت نشود، درآمد شناسایی نمی شود و همچنین هزینه ها تا زمانی که وجه آن پرداخت نشود، به عنوان هزینه ی موسسه شناسایی نخواهد شد.
مبنای نقدی تعدیل شده نیز از دیگر زیرمجموعه های مرتبط با انواع حسابداری نقدی و تعهدی است. چنانچه برای شناسایی درآمد موسسه، پس از دریافت وجه و برای شناسایی هزینه های آن پس از پرداخت وجه یا شناسایی پیش پرداخت را ثبت کنیم، از روش مبنای نقدی تعدیل شده استفاده کرده ایم.
مهم ترین تفاوت بین دو مبنای روش تعهدی و نقدی در مقطع زمانی شناسایی درآمد و هزینه موسسه است، به صورتی که در حسابداری نقدی تا زمانی که وجه دریافت یا پرداخت نشود، هیچ ثبتی انجام نمی‌شود. دیگر تفاوت این دو شیوه و حوزه حسابداری در این است که در حسابداری تعهدي مبنای ثبت درآمد و هزینه، انجام خدمت یا فروش کالا و یا وقوع هزینه است.
اما سومین تفاوت حسابداری تعهدی و حسابداری نقدی این است که هزینه استهلاک دارایی های ثابت، هزینه ای است که به مرور از ارزش دارایی ها کاسته می شود، اما به دلیل آنکه وجهی بابت آن پرداخت نمی کنیم، در حسابداری نقدی این هزینه شناسایی نمی شود. و در نهایت، آخرین تفاوت حسابداری تعهدی و حسابداری نقدی این است در حسابداری نقدی به دلیل آنکه تا زمانی که وجه مبادله نشود، ثبتی صورت نمی گیرد، پس حساب های دریافتی و پرداختی کاربردی ندارد.
در بخش هایی که شرحشان رفت، با روش تعهدی در حسابداری آشنا شدیم. ضمن اینکه به صورت جداگانه کارکردهای این موارد پرداختیم و مزیت های این دو را بر شمردیم. در ابتدای مطلب نیز به مبانی حسابداری و مبنای اصولی آن نیز اشاره شد. یعنی تا با گزینه های ابتدایی و مهم این حوزه ها آشنا نباشیم، تفاوت های درآمد و هزینه و کارکردهای این دو را ندانیم و نتوانیم آنها را برای انجام محاسبات به کار بگیریم، روش تعهدی در حسابداری برای انجام پروسه های مربوطه کارایی و کاربردی نخواهد داشت. مضاف بر اینکه، اشاره به این نکته الزامی است که بدون آموزش حسابداری، شما قادر نخواهید بود تا مراحل گوناگون و روندهای مالی و حسابداری شرکت و سازمان خود را به شیوه ای حرفه ای، موثر و مستمر جلو ببرید. پس به این حوزه و آموزش پرسنل خود اهمیت دهید. فرقی نمی کند که شما مدیر ارشد حسابداری، کارشناس و یا یک دانشجو در این زمینه هستید، در همه حال به آموزش و یادگیری نیاز دارید. این مطلب توسط تیمرهبر حساب ارائه شده است که در خصوص حوزه مرتبط با آموزش های حسابداری و دوره آموزش حسابداری مالیاتی فعالیت دارد. برای دریافت مشاوره های مرتبط با این حوزه، پیشنهاد می شود تا با کارشناسان تیم رهبر حساب در ارتباط باشید.
رهبر حساب همان راهیست که شما را در مسیر تبدیل شدن شما به یک حسابدار حرفه ای آموزش و پشتیبانی میکند. از مبتدی تا پیشرفته در کنار شماییم تا شما را به هدف خود که تبدیل شدن به بهترین ورژن از یک حسابدار است برسانیم. رسالت رهبر حساب آموزش حسابداران حرفه ای است
