برای اجرا و پیشبرد پروژه‌های ساختمانی و عمرانی، روش‌های مختلفی وجود دارد. در بخش اجرایی سازی پروژه‌ها غالبا از مجریان، پیمانکاران و تیم‌های فنی استفاده می‌شود. در صورتی که سرمایه گذاران امکان اجرای پروژه را نداشته باشند، آن را به پیمانکاران می‌سپارند. پیمانکاران طبق قراردادی که با کارفرما منعقد می‌کنند، مسئولیت انجام کارهایی را بر عهده می‌گیرند و متناسب با عملکرد اجرایی خود دستمزی را دریافت می‌کنند. به طور کلی در این نوع همکاری‌ها برای ارائه گزارش عملکرد و هزینه‌ها از صورت وضعیت پیمانکاری استفاده می‌شود. در برخی از موارد نیز بخشی از هزینه‌ها از مبلغ کل قرارداد کسر می‌شود. کسورات صورت وضعیت پیمانکاری انواع مختلفی دارد که می‌تواند به صورت قانونی یا قراردادی از مبلغ کل کسر شود. موسسه رهبر حساب، برگزار کننده دوره‌های تخصصی آموزش حسابداری، در این مطلب به بررسی انواع کسورات صورت وضعیت پیمانکاری و توضیحات مربوط به هر یک از آنها خواهد پرداخت.
یکی از مهم‌ترین موضوعات مطرح شده در زمینه پروژه‌های پیمانکاری، تنظیم صورت وضعیت پیمانکاری است. این صورت باعث شفافیت امور مالی و تعیین وضعیت پرداختی‌ها، مخارج و هزینه‌های موجود در پروژه می‌شود. صورت وضعیت پیمانکاری سندی است که میزان کار انجام شده در یک بازه زمانی را مشخص کرده و مبلغ پرداختی به ازای کار انجام شده را نیز مشخص میکند. به نوعی دیگر می‌توان گفت که این صورت گزارش مالی مقطعی از عملیات اجرایی است که از پیش، قرارداد آن بین کارفرما و پیمانکار منعقد شده است.
هدف کلی از تنظیم صورت وضعیت پیمانکاری ارائه گزارش مالی به کارفرما، مشخص سازی میزان کارکرد پیمانکار از نظر مالی و در ادامه درخواست پرداخت وجه مورد نظر به پیمانکار است. در تدوین این صورت مالی، باید نکات و ضوابط خاصی را رعایت کرد و نسبت به نحوه تهیه آن اطلاعات کافی داشت؛ تا در آینده از بروز هرگونه اختلاف بین کارفرما و پیمانکار جلوگیری کرد. توجه داشته باشید که در برخی از موارد نیز طبق قوانین موجود در حوزه حسابداری، برخی از مبالغی که توسط پیمانکار در صورت وضعیت ذکر می‌شود، از سمت کافرما قابل کسر است. ای کسورات انواع مختلفی دارند و به دلایل مختلفی از مبلغ قرارداد کسر می‌شود.
کسورات صورت وضعیت پیمانکاری مبالغی هستند که متناسب با قوانین موجود، به جهت اهدافی مشخص و در زمینه مواردی خاص، از مبلغ اصلی قراردادهای عمرانی و پیمانکاری کسر می‌شوند. مبلغ این کسورات همواره یکسان نخواهد بود و متناسب با نوع و ماهیت قرارداد می‌تواند افزایش یا کاهش پیدا کند. تمام کسورات ذکر شده در بخش شرایط عمومی قرارداد ذکر می‌شوند و فرآیند محاسبه آن کاملا طبق توافق طرفین پیش خواهد رفت. به طور کلی تمام کسورات قراردادهای پیمانکاری شامل دو بخش می‌شود:
همانطور که از نامش پیداست، این کسورات متناسب با قوانین مصوب کشوری تعیین شده و از مبلغ قرارداد کسر می‌شود. انواع این کسورات شامل سپرده‌های خاص، انواع مالیات و حق بیمه می‌شود.
این نوع از کسورات بر اساس توافقی که بین طرفین صورت می‌گیرد و بر مبنای درخواست کارفرما تعیین می‌شود. انواع کسورات قراردادی شامل مواردی نظیر سپرده حسن انجام کار، خسارات، کسر پیش پرداخت و تاخیرات می‌شود و می‌تواند موارد دیگری را نیز متناسب با نوع پروژه در خود بگنجاند.
تا اینجا، با صورت وضعیت پیمانکاری و انواع کسورات پیمانکاری آشنا شدیم. تیم رهبر حساب در این بخش با ذکر جزئیات به بررسی انواع کسورات صورت وضعیت پیمانکاری، درصد ارقام آن و نحوه محاسبه آنها خواهد پرداخت.
حق بیمه در قراردادهای پیمانکاری مختلف، متفاوت است. در صورتی که در قرارداد ذکر شده باشد که تهیه مواد و مصالح بر عهده پیمانکار بوده وهزینه‌ها نیز توسط وی تقبل می‌شود و یا موضوع قرارداد مربوط به ارائه‌ی خدمات بوده و کار تماما به صورت مکانیکی صورت گرفته باشد، حق بیمه آن ۷% ناخالص کل کارکرد بوده و با احتساب بیمه بیکاری در مجموع مبلغ آن به 7.78 % ناخالص کل کارکرد می‌رسد.
اگر قرارداد به صورت دستمزدی بوده و خدمات ارائه شده غیر مکانیکی باشد، رقم نرخ حق بیمه برای این قراردادها به 16.67% کل ناخالص کارکرد خواهد رسید و از این میزان، 1.67% حق بیمه بیکاری و 15% حق بیمه اصلی خواهد بود. این رقم 16.67 درصدی از صورت وضعیت پیمانکاری کسر می‌شود و تا زمانی که پیمانکار با سازمان تامین اجتماعی تسویه حساب نکند، رقم آن نزد کارفرما محفوظ خواهد ماند.
به طور کلی حق بیمه قراردادهای پیمانکاری به صورت ثابت 6% ناخالص کارکرد و 0.6% به عنوان بیمه بیکاری می‌باشد و در مجموع رقم آن به 6.6% ناخالص کل کارکرد می‌رسد که 6.1% از این درصد سهم پیمانکار و 0.5% سهم کارفرما خواهد بود.
این نکته نیز حائز اهمیت است که پیمانکار به هنگام عقد قرارداد جهت اخذ مفاصا حساب از سازمان تامین اجتماعی ملزم به اخذ کدپیمان بوده و لازم است که لیست بیمه تمام پرسنل مربوطه را در کد پیمان دریافت شده مندرج کند. در پایان مهلت قرارداد، با توجه به نرخ بیمه، مبلغ کل قرارداد و همچنین محاسبه مجموع لیست‌های ارسال شده، محاسبات مفاصا حساب صورت گرفته و پس از تسویه حساب نهایی با پیمانکار، مفاصا حساب به وی ارائه خواهد شد. در آخر نیز پیمانکار مفاصا حساب را به کارفرما تحویل می‌دهد و کسورات بیمه ذکر شده را از وی دریافت خواهد کرد.
بر اساس ماده 104 ق.م.م (قانون مالیات‌های مستقیم)، تا سال 95 کارفرما ملزم بود که رقمی بالغ بر 3% مبلغ هر پرداختی را علی الحساب به عنوان مالیات کسر کرده و آن را به سازمان امور مالیاتی ارائه دهد. اما ماده قانونی مربوط به این کسورات مالیاتی از ابتدای سال 95 از قوانین مالیاتی حذف شده است.
به عبارتی می‌توان گفت که پیمانکاران دیگر وظیفه‌ای در قبال پرداخت مالیات درخصوص قراردادهای حق‌الزحمه‌ای ندارند و پرداخت مالیات بر عهده شخص حقوق بگیر خواهد بود. بنابر این قرارداد، مالیات سالانه پیمانکاران نیز، بنابر ضوابط قوانین مالیاتی و پس از رسیدگی به دفاتر قانونی و صورت‌های مالی آنها محاسبه و مطالبه خواهد شد.
بنابر ماده 35 شرایط عمومی پیمان، کارفرما این امکان را در اختیار دارد که از هر صورت وضعیت پیمانکار ۱۰% را به عنوان تضمین حسن انجام کار کسر نماید. نصف مبلغ تضمین حسن انجام کار پس از تصویب صورت وضعیت قطعی و مابقی مبلغ باقی مانده پس از تحویل قطعی مسترد می‌گردد.
طبق ماده 5 آیین نامه تضمین معاملات دولتی نیز، کارفرما می‌تواند رقمی معادل 10% از هر پرداخت (صورت وضعیت موقت، تعدیل، مابه التفاوت و پرداخت های نظیر به آن) را به جهت تضمین حسن انجام کار، کسر کرده و آن را نزد خود نگه دارد. نصف این مبلغ پس از پایان موقت پروژه و تحویل آن و مابقی پس از تحویل نهایی و قطعی، آزاد می‌شود.
80% مبالغ سپرده حسن انجام کار در ازای تضمین نوع الف، ب و ه مندرج در ماده سه آیین نامه تضمین معاملات دولتی، به پیمانکار برگشت داده خواهد شد و شرایط مربوط به کسر مبلغ تضمین حسن انجام کار، بر اساس توافق بین طرفین قرارداد متغیر خواهد بود.
طبق بندهای آیین نامه تضمین معاملات دولتی، مبلغ پیش پرداخت معادل 20% مبلغ اولیه قرارداد خواهد بود، اما متناسب با نوع قرارداد رقم آن می‌تواند تغییر کند. این پیش پرداخت پیمانکار را پیش از شروع کار تامین مالی کرده و مبلغ آن توسط کارفرما پرداخت می‌شود. اولین مورد پر اهمیت در بین کسورات صورت وضعیت پیمانکاری نیز مبلغ مربوط به پیش پرداخت می‌باشد.
مطابق بند پ ماده ۶ آیین نامه تضمین معاملات دولتی، مبلغ پیش پرداخت بخش دولتی و معاملات مربوط به آن نیز بین ۱۵% تا ۲۵% از مبلغ اولیه پیمان بوده و رقم دقیق و مشخص آن باید در اسناد و مدارک مربوط به فرآیند ارجاع کار و پیمان از سوی کارفرما قید شود.
در قراردادهای پیمانکاری مرتبط با بخش خصوصی در صورتی که کارفرما در مراحل ارجاع کار و یا قید در متن قرارداد، موضوع استفاده از مفاد آیین نامه تضمین معاملات دولتی را ذکر کرده باشد، مفاد این آیین نامه برای طرفین قرارداد لازم الاجرا خواهد بود و در غیر این صورت دو طرف قرارداد، طبق مفاد ذکر شده در شرایط خصوصی پیمان، نسبت به پرداخت و استرداد پیش پرداخت اقدام خواهند نمود.
بر اساس ماده 36 شرایط عمومی پیمان، مهلت کارفرما برای پرداخت مبلغ هر قسط از پیش پرداخت به پیمانکار، نهایتا 20 روز پس از تاریخ تایید درخواست پیمانکار توسط مهندس مشاور و حداکثر 10 روز بعد از تاریخ ارائه تضمین از سوی پیمانکار می‌باشد.
در پایان با توجه به موارد ذکر شده، می‌توان به اهمیت موضوع داشتن آگاهی و اطلاعات کافی و به روز در خصوص کسورات صورت وضعیت پیمانکاری در پروژه‌ها و پیمان‌های عمرانی پی برد. هر یک از انواع کسورات قراردادی و قانونی، مفاد و ویژگی‌ها خاص خود را داشته و مشمول اعدادو ارقام مختص خود می‌شود. این کسورات به نوعی پیشبرد پروژه را تضمین کرده و امور مالی بین کارفرما و پیمانکار را سازماندهی میکند. موسسه رهبر حساب، در دوره آموزشی حسابداری پیمانکاری خود به معرفی انواع این کسورات صورت وضعیت پیمانکاری پرداخته و دانشجویان را برای محاسبه انواع این کسورات آماده میکند. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه کلاس‌های آموزش حسابداری مجموعه، با کارشناسان ما در ارتباط باشید.
رهبر حساب همان راهیست که شما را در مسیر تبدیل شدن شما به یک حسابدار حرفه ای آموزش و پشتیبانی میکند. از مبتدی تا پیشرفته در کنار شماییم تا شما را به هدف خود که تبدیل شدن به بهترین ورژن از یک حسابدار است برسانیم. رسالت رهبر حساب آموزش حسابداران حرفه ای است
