حسابداری به عنوان یکی از مهم‌ترین دانش‌ها در عرصه مدیریت و اقتصاد، در جهان کنونی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. یکی از مفاهیم بنیادی و حیاتی در حسابداری، “مفهوم علی الحساب” است که در فرایند ثبت، تجزیه، و تحلیل اطلاعات مالی و معاملات مورد استفاده قرار می‌گیرد. این مفهوم به عنوان ستون اصلی سیستم حسابداری شناخته می‌شود و اساسی‌ترین قاعده برای ثبت و گزارش دقیق اطلاعات مالی در یک سازمان است.
موسسه آموزش حسابداری رهبر حساب در این مقاله، به بررسی عمیق مفهوم علی الحساب، اهمیت آن در حسابداری، و نحوه استفاده از این مفهوم برای بهبود فرآیندهای مالی و مدیریتی خواهد پرداخت. هدف این مقاله افزایش دانش و آگاهی خوانندگان درباره این اصطلاح مهم و تأثیرگذار در زمینه حسابداری است.
علی الحساب یک اصطلاح حسابداری است که در زمینه مالی استفاده می‌شود. این اصطلاح به معنی ثبت یک معامله یا وقایع مالی در زمانی است که آن معامله اتفاق افتاده، بدون توجه به زمانی که پرداخت‌ها یا درآمدها واقعی انجام شده باشند.
در اصول حسابداری، مفهوم “پیش پرداخت” به این معناست که معاملات و وقایع مالی باید در دوره‌ی مالی که اتفاق افتاده‌اند، ثبت شوند، حتی اگر پرداخت‌ها و درآمدها واقعی آنها در دوره‌ی مالی متفاوتی رخ داده باشد. این اصل مهم به کمک مدیران مالی و حسابداران در ایجاد گزارش‌های مالی دقیق و منعطف برای تصمیم‌گیری‌های استراتژیک و مدیریتی کمک میکند.
به عنوان مثال، اگر یک شرکت کالایی در مهر ماه کالا را به یک مشتری فرستاده و فاکتور را صادر کند، این معامله بر اساس اصل پیش پرداخت در مهر ماه ثبت خواهد شد، حتی اگر مشتری پرداخت واقعی را در ماه بعد انجام دهد.
در حالتی که یک فرد یا سازمان در پروژه‌های مختلف با چندین پیمانکار همزمان همکاری میکند و به تفوق در طول فعالیت‌ها نیاز دارد تا به پیمانکاران پرداخت “علی الحساب” انجام دهد، این پرداخت‌های “علی الحساب” به آن پیمانکاران معروف می‌شوند. در گزارش‌های بدست آمده از سیستم در خصوص پرداخت‌های “پیش پرداخت” به این پرداخت‌ها به عنوان “صورتحساب پیش پرداخت” اشاره می‌شود. همچنین، در صورتی که یک پیمانکار با داشتن چند پروژه همزمان وارد قراردادهای “علی الحساب” شود و از همه آنها به صورت همزمان درخواست پرداخت “علی الحساب” داشته باشد، گزارش یا صورتحسابی که درباره پرداخت‌های دریافتی “پیش پرداخت” تهیه می‌شود، به عنوان “صورتحساب علی الحساب” شناخته می‌شود.
به معنای داشتن یک حساب دریافتی است که معاملات و فعالیت‌های انجام شده در گذشته باید در آینده تسویه و تصفیه شوند. این نوع حساب معمولاً برای پرداخت‌هایی به صورت معوق یا اجل تخصیص داده می‌شود که مبالغ موردنظر در اسناد و مدارک مالی ثبت شده‌اند.
به معنای داشتن یک حساب بدهی است که باید در آینده مبالغ موجود در اسناد و مدارک مالی مرتبط با فعالیت‌های گذشته تسویه و تصفیه شوند. این نوع حساب برای دریافت‌هایی که به صورت معوق یا اجل تعیین شده‌اند، اختصاص داده می‌شود و نشانگر مبالغی است که باید در آینده تسویه شوند.
حسابداری به عنوان یک ابزار برقراری ارتباط و گزارش نتایج عملیات یک سازمان به مالکان، طلبکاران، سرمایه‌گذاران و سایر ذینفعان می‌پردازد. آموزش حسابداری به سازمان‌ها کمک میکند تا در این زمینه آگاهی لازم را جلب کنند. یکی از مسائل مهم و پرکاربرد در زمینه مالی و حسابداری، موضوع مالیات است. شرکت‌ها باید طبق مقررات، در دوره‌های معینی مالیات را پرداخت کنند. برای جلوگیری از ضرر و زیان و عواقب بعدی، شرکت‌ها قبل از رسیدن به موعد نهایی مالیاتی و تثبیت نهایی مبلغ مالیات، به پرداخت مالیات به اداره دارایی می‌پردازند. پیشنهاد می‌شود که با سقف معافیت مالیاتی برای حرفه‌ها نیز آشنا باشید.
مبلغی که به عنوان پیش پرداخت مالیاتی انجام شده، به علی الحساب مالیات اطلاق می‌شود. علی الحساب مالیات به پرداختی اشاره دارد که به صورت پیش از وقوع واقعی پرداخت به حساب کاربری وارد می‌شود و این اقدام با ماهیت بدهکاری همراه است.
در عملیات حسابداری، رویدادهای مالی متنوعی اتفاق می‌افتد. بنابراین، برای دسته‌بندی و قابلیت درک بهتر این رویدادها، آنها باید به دسته‌بندهای کوچک‌تر و سطوح زیرین تقسیم شوند. کدینگ حسابداری به معنای دسته‌بندی این رویدادهای مالی و کدگذاری اصلی و فرعی آنها است.
در واردات کالاها از کشورهای خارجی به ایران، هزینه‌هایی از قبیل ارزش گمرکی کالا، هزینه حمل و نقل، حق بیمه و قیمت خرید به مبلغ کل هزینه‌های واردات اضافه می‌شوند. این هزینه‌ها که در اوراق گمرکی ذکر می‌شوند، مشخص کننده مبلغ مالیات بر واردات است. این مالیات با نرخ 4 درصد محاسبه می‌شود و واردکننده ملزم به پرداخت آن به عنوان مالیات علی الحساب می‌باشد.
دستورالعمل دریافت مالیات پیش پرداخت از واردکنندگان کالا در اینجا دستورالعملی برای دریافت مالیات علی الحساب از وارد کنندگان کالا بر اساس مقررات قانونی و بخشنامه‌های گمرک آورده شده است. مالیات پیش پرداخت که به نرخ 4 درصد از مجموع ارزش گمرکی و حقوق ورودی محاسبه می‌شود، در نهایت سال مالی به عنوان مالیات سودی در دفاتر شرکت‌ها ثبت می‌شود.
در صورتی که صورت وضعیت ارسالی از سوی کارفرما تایید نشود، تا 70 درصد از مبلغ صورت وضعیت موقت به عنوان علی الحساب به پیمانکار پرداخت می‌شود. همچنین، در مواردی که نقدینگی کافی یا اسناد و مدارک کامل موجود نباشد و پیمانکار به طور ضروری به مبلغی به عنوان پیش پرداخت نیاز داشته باشد، این مبلغ به عنوان علی الحساب پرداخت می‌شود. این نوع پرداخت و ثبت حسابداری پیش پرداخت بر اساس فرمول‌های تعیین شده در نرم‌افزار‌های مدیریت پروژه‌های پیمانکاری صورت می‌گیرد.
همچنین در مواردی در شرکت‌ها امکان دارد مبلغی به عنوان پیش پرداخت به پرسنل پرداخت شود تا برای خرید کالایی یا انجام هزینه‌هایی اقدام و بعد از ارائه فاکتور مبلغ ما به التفاوت به ایشان پرداخت گردد. در این حالت ثبت حسابداری علی الحساب پرداختی به شرح زیر خواهد بود:
دارایی جاری/ حساب‌ها و اسناد دریافتنی غیرتجاری/سایر بدهی کارکنان ****( بدهکار)
بانک ****(بستانکار)
در موارد مختلف ممکن است با مفهوم‌های شهریه پیش پرداخت و نقدی در دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزشی روبرو شوید. شهریه نقدی به مبلغی اطلاق می‌شود که دانشجو باید به صورت نقدی و در زمان ثبت نام یا پرداخت اولیه ترم به دانشگاه پرداخت کند. این مبلغ باید در زمان مشخص پرداخت گردد.
در مقابل، شهریه علی الحساب به مبلغی اطلاق می‌شود که دانشگاه اجازه می‌دهد آن را در طول ترم و یا در زمان‌های بعدی پرداخت نمایید. به عبارت دیگر، دانشگاه این امکان را فراهم میکند که یک بخش از هزینه‌های تحصیلی را در ابتدا علی الحساب پرداخت کنید و سپس مابقی آن را در ادامه تحصیل تسویه نمایید.
شهریه علی الحساب برای بسیاری از دانشجویان مزیت‌هایی دارد. این امکان به دانشجویان می‌دهد تا بخشی از هزینه‌های تحصیلی را با توجه به ظرفیت مالی خود و در زمان مناسب بپردازند. این امر می‌تواند به دانشجویان کمک کند تا برنامه مالی خود را مطابق با شرایط خود و توانایی‌هایشان مدیریت کنند.
همچنین، شهریه پیش پرداخت می‌تواند به دانشجویان کمک کند که از فرصت‌های آموزشی بهتری بهره‌مند شوند، زیرا این امکان به آنها می‌دهد تا با شرایط مالی بهتری وارد تحصیلات خود شوند و به دوره‌های آموزشی مورد نظر دسترسی پیدا کنند.
در نهایت، پرداخت پیش پرداخت به دانشگاه نیز می‌تواند به مؤسسات آموزشی کمک کند تا منابع مالی خود را بهبود دهند و بتوانند بهترین خدمات آموزشی را برای دانشجویان فراهم آورند.
همانطور که اشاره شد، پرداخت به صورت علی الحساب در لحظه‌ای انجام می‌شود که مشتری یک بخش از تعهدات یا خدمات را دریافت کرده است، یا به عبارتی، پیمانکار درصدی از خدمات را ارائه داده است. در این صورت، مبلغی تا حداکثر 70 درصد از وضعیت پیمانکار به عنوان پیش پرداخت پرداخت می‌شود.
سود علی الحساب سودی است که طبق توافقات اولیه میان سپرده‌گذار و بانک، در زمان واریز سپرده، بانک تعهد می‌دهد که درصد مشخصی از سرمایه اولیه سپرده‌گذار را به عنوان سود، به صورت ماهیانه، سالانه یا در زمان معین به سپرده‌گذار پرداخت کند. اختلاف میان سود واقعی کسب شده از سرمایه‌گذاری و سود علی الحساب پرداختی به سرمایه‌گذاران به عنوان سود قطعی شناخته می‌شود. بانک ملزم است سود قطعی به دست آمده در پایان سال را بین سپرده‌گذاران تقسیم کند.
نکته مهم در این زمینه این است که ماده ۳۳ قانون پولی و بانکی و ضوابط حسابداری تصویب‌شده توسط شورای پول و اعتبار به عنوان منبع تهیه صورت‌های مالی بانک‌های دولتی در ایران معتبر است.
نرخ سود علی الحساب برای سپرده‌های بانکی در بانک‌ها و مؤسسات اعتباری خصوصی در دوره‌های زمانی مختلف متفاوت است. این نرخ با هدف دستیابی به نرخ تورم مورد نظر، حفظ ارزش پول ملی و ایجاد ثبات در نظام پولی و مالی کشور، مطابق تصمیم‌گیری شورای پول و اعتبار، تعیین می‌شود و توسط بانک مرکزی به بانک‌ها و مؤسسات اعتباری خصوصی ابلاغ می‌گردد.
نتیجه گیری
در نهایت، برای دانشجویانی که قصد دارند دانش و مهارات خود را در زمینه حسابداری مالیاتی ارتقاء دهند، توصیه می‌شود که در دوره‌های آموزشی متخصص حسابداری مالیاتی شرکت کنند. یکی از گزینه‌های مناسب در این زمینه، دوره آموزش حسابداری مالیاتی است که توسط موسسه آموزش حسابداری “رهبر حساب“ برگزار می‌شود. این دوره‌های آموزشی به دانشجویان امکان می‌دهند تا با مفاهیم و اصول حسابداری مالیاتی آشنا شده، مهارات لازم برای مدیریت و اجرای صحیح این اصول را به دست آورند. این تجربه آموزشی می‌تواند به دانشجویان در طریق تحصیل و شروع به کار حرفه‌ای در حوزه حسابداری مالیاتی کمک کند و زمینه‌ی مناسبی برای توسعه حرفه‌ای و پیشرفت شغلی آنها فراهم کند.
رهبر حساب همان راهیست که شما را در مسیر تبدیل شدن شما به یک حسابدار حرفه ای آموزش و پشتیبانی میکند. از مبتدی تا پیشرفته در کنار شماییم تا شما را به هدف خود که تبدیل شدن به بهترین ورژن از یک حسابدار است برسانیم. رسالت رهبر حساب آموزش حسابداران حرفه ای است
