حسابداری شاخه های مختلفی دارد که یکی از آنها حسابداری پیمانکاری است. این نوع حسابداری قراردادی است که بین کارفرما و پیمانکار بسته می شود و تا پایان پروژه اعتبار دارد. بر اساس قرارداد کلیه درآمدها و هزینه ها محاسبه و ثبت می شوند. حسابداری پیمانکاری به تعهد و مسئولیت‌پذیری در برابر یک پروژه اشاره دارد. رعایت تمام مفاد قرارداد و اجرای آن برای طرفین یعنی کارفرما و پیمانکار اجباری است. معمولا پیمانکاری در زمینه های مختلفی از جمله امور عمرانی، ساختمان، راه و ترابری، صنعت، معدن، تاسیسات، ارتباطات، نفت و گاز فعالیت میکند.
حسابداری پیمانکاری یکی از زیرمجموعه های مهم علم حسابداری است و تمام کارشناسان امور مالی بر اساس مفروضات آن به تجزیه و تحلیل مسائل مالی پروژه های پیمانکاری می پردازند. اغلب افراد در قالب شرکت های پیمانکاری فعالیت می کنند و موظف هستند در چارچوب قوانین عمل کنند. شرکت های پیمانکاری به افراد یا گروه هایی اطلاق می‌شود که مهارت، اطلاعات و دانش کافی در زمینه پیمانکاری دارند.
تمامی شرکت های پیمانکاری دارای سیستم اطلاعات حسابداری هستند که موظف می باشند تمام اطلاعات و گزارش های مالی را در اختیار استفاده کنندگان مانند مدیران، صاحبان شرکت ها و کسب و کارها قرار دهند. حسابدارانی که در شرکت های پیمانکاری به امور مالی می پردازند، باید به تمام مقررات بیمه، مالیات و قوانین شرکت ها اشراف کامل داشته باشند.
تمام کسانی که در پروژه های پیمانکاری مشغول به کار هستند کاملا به اهمیت حسابداری پیمانکاری واقف می باشند. با توجه به اینکه بین کارفرما و پیمانکار قراردادی منعقد می شود، آنها در قبال همدیگر تعهدات زیادی پیدا می کنند. مهم ترین قسمت هر قرارداد مربوط به بخش مالی است و مدیریت کردن هزینه ها و درآمدها اهمیت فراوانی دارد. به همین دلیل است که این نوع حسابداری برای تمام کارفرمایان و پیمانکاران یک ضرورت است. حسابداری پیمانکاری نیز مانند سایر انواع حسابداری برای خود دارای اصطلاحات مختلفی است. مهم‌ترین مفاهیمی که در این حسابداری مورد استفاده قرار می گیرند عبارت هستند از:
مانند تمام شاخه های حسابداری مانند حسابداری مالی، حسابداری صنعتی، انبار و کاربردی، حسابداری پیمانکاری نیز دارای یک چارت است و تمام حسابداران پیمانکاری بر اساس آن عمل می کنند. هر حسابداری باید قبل از شروع پروژه به اهم وظایف خود آشنایی داشته باشد. در دوره آموزشی حسابداری پیمانکاری تمامی این موارد به حسابداران و کارآموزان تعلیم داده می شود. مهم ترین وظایف حسابداران عبارت است از:
حسابداری پیمانکاری مانند سایر گروه های حسابداری، دارای اصول و مبانی است که از جمله می توان به آشنایی با مراحل طی پروژه، محاسبه سود قراردادها، بررسی میزان درآمد، کلیات بیمه، مسائل مالیاتی، انواع گزارش مالی مانند صورت سود و زیان، ترازنامه و گردش مالی اشاره کرد. پروژه های پیمانکاری، مشمول پرداخت مالیات و بیمه هستند. تمام اشخاص حقیقی و حقوقی باید مالیات پرداخت کنند. حسابداری پیمانکاری بلند مدت و بیمه حسابداری پیمانکاری در ماده ۳۸ مالیات های مستقیم تصویب شده است. بر اساس ماده ۳۸ قانون تامین اجتماعی،کارفرما وظیفه دارد ۵ درصد از سود ناخالص هر صورت وضعیت را کسر و نزد خود نگه دارد.
در حسابداری پیمانکاری دو روش وجود دارد که از طریق آنها می‌توان درآمدها و هزینه پروژه های پیمانکاری را محاسبه کرد. این دو روش متداول ترین روش هایی هستند که در تمامی شرکت های پیمانکاری اجرا می شوند. این شیوه ها عبارت هستند از:
در حسابداری پیمانکاری به روش تکمیل کار، همه فرایندها مانند صورت سود و زیان، هزینه ها و درآمدها بعد از پایان پروژه محاسبه می‌شوند. در واقع در این روش پول تمام فعالیت های انجام شده یکجا از کارفرما دریافت می شود. مهم ترین مزیت روش کار تکمیل شده این است که سود ناخالص قرارداد زمانی مشخص می‌شود که پروژه کاملا به اتمام رسیده است. در قرارداد های بلندمدت سود ناخالص قرارداد در طولانی مدت و در یک سال مالی پرداخت می‌شود. معمولا قراردادهای طولانی مدت برای پیمانکار، ضریب مالیاتی به همراه دارد. این ضریب پیمانکار را مشمول مالیات کرده و سازمان امور مالیاتی او را به عنوان یک مودی مالیاتی می شناسد. در دوره آموزش حسابداری پیمانکاری معمولا یکی از مهم ترین دغدغه های شرکت کنندگان محاسبه و شناسایی مالیات هایی است که یک پیمانکار موظف به پرداخت آن می باشد.
حسابداری پیمانکاری به روش درصد پیشرفت کار به این شکل است که پیمانکار لیستی از هزینه‌ها را تهیه و در اختیار کارفرما قرار می‌دهد. در شیوه درصد پیشرفت کار تمام فرایند ها و مراحل جز به جز مورد ارزیابی قرار می گیرند و در نهایت سود نهایی بر طبق هزینه های در نظر گرفته شده محاسبه می‌شوند. معمولا سود ناخالص در حسابداری پیمانکاری باید در پایان هر دوره مالی به هزینه ها اضافه گردد. در این روش کارفرما متعهد می‌شود که تمام هزینه ها را بر طبق نرخ های توافق شده در قرارداد پرداخت نماید. مهم‌ترین امتیاز روش درصد پیشرفت کار این است که کارفرما اطمینان دارد که پیمانکار پروژه را به اتمام خواهد رساند. همچنین کارفرما الزامی به پرداخت تمام هزینه های پروژه به صورت یکجا را ندارد. البته پیمانکاران نیز با استفاده از این روش تمام نوسانات بازار و تغییرات قیمت ها را تحت کنترل نگه می دارند.
شرکت‌های پیمانکاری به مجموعه هایی اشاره دارد که در زمینه هایی مثل ساخت، اجرا و حمل و نقل فعالیت می‌کنند. بر همین اساس پیمانکار یک شخص حقیقی یا حقوقی است که مسئولیت های پروژه را به عهده می گیرد. شرکت های پیمانکاری می توانند بر اساس توانایی های خویش، در پروژه های مختلفی فعالیت کنند. شرکت ها برای بکار بردن حسابداری پیمانکاری در چند دسته مختلف قرار می گیرند و شامل ساختمان، صنعت، نیرو، معدن، کاوش های نفت و گاز می باشد. شرکت های پیمانکاری با توجه به نوع شرکت، نوع پروژه و روش های کار قراردادهای مختلفی را با کارفرمایان منعقد می کنند. این قراردادها عبارت هستند از:
مهم ترین مفادی که در قراردادهای پیمانکاری قید می شوند و بر اساس آن حسابداری پیمانکاری مورد استفاده قرار می گیرد، می توان به موضوع قرارداد، مبلغ تعیین شده در قرارداد، تعهدات پیمانکاران، تعهد کارفرمایان، مدت زمان انجام برنامه، مشخصات طرفین قرارداد و جبران خسارت پروژه ها اشاره کرد.
حسابداری پیمانکاری جزو آن دسته از انواع حسابداری است که فقط آشنایی با اصول اولیه آن برای ورود به بازار کار کافی نخواهد بود. تمام کسانی که در این حوزه به فعالیت مشغول هستند بدون استثنا به آموزش حسابداری پیمانکاری نیاز دارند. دوره های تخصصی و جامع در این حوزه بسیار لازم و ضروری است. مباحثی مانند مبانی حقوقی قرارداد ها، استاندارد های حسابداری، پیمانکاری، مدیریت هزینه، مدیریت پروژه ها، قانون کار، قانون مالیاتی و تامین اجتماعی جزو مسائلی است که نیاز به آموزش دارند.
یکی از مهم ترین وظایف حسابداران در شرکت های پیمانکاری استخراج میزان سود ناخالص در پایان کار است. برای اینکه در محاسبات اشتباهی رخ ندهد، حسابداران باید به فاکتورهای ذیل توجه کنند:
وقتی صحبت از قوانین در حسابداری پیمانکاری می شود، هدف معرفی وظایفی است که بر عهده کارفرمایان و پیمانکاران می باشد. کارفرما و پیمانکار موظف هستند به تمام آیین نامه های اجرایی، ساخت و سازها، جرایم، بخشودگی های مالیاتی و قوانین بیمه اشراف کامل داشته باشند. آنها وظیفه دارند طبق چارچوب قوانین کشور عمل کنند. این کار کمک می کند تا هزینه ها و مشکلات حقوقی و اجرایی کار کمتر شود. ضرورت این قوانین زمانی روشن می شود که کارفرمایان و پیمانکاران در چالش های مختلفی چون شکایات، قرار می گیرند. برای کاهش خسارات احتمالی از نظر مالی و اعتباری عمل کردن در چارچوب قانونی بهترین راهکار برای کارفرمایان و پیمانکاران است. از جمله قوانین مهم در این راستا قوانین بیمه تامین اجتماعی و مالیاتی می باشد.
یکی از بارزترین مواردی که باید در حسابداری پیمانکاری لحاظ شود، حق بیمه می باشد. تمام قراردادهای پیمانکاری با توجه به ماده 38 قانون تامین اجتماعی منعقد می شوند و در سه دسته قرار دارند.
بر طبق ماده 38 قانون تامین اجتماعی قراردادهای مشمول طرح های عمرانی در دو زمینه مشمولین و نحوه احتساب حق بیمه مورد توجه است. بر طبق مصوبه های 129 و 133 شورای عالی تامین اجتماعی، برای قرارگیری در گروه طرح های عمرانی دو شرط لازم است که عبارت هستند از:
نحوه احتساب حق بیمه طرح های عمرانی نیز بر اساس مصوبات 129 و 143 شورای تامین اجتماعی می باشد و شامل موارد ذیل است:
تمامی قراردادهایی که فاقد شرایط طرح های عمرانی هستند، به عنوان طرح های غیر عمرانی تلقی می شوند. در این نوع طرح ها نیز حق بیمه بر طبق مصوبات شورای عالی تامین اجتماعی است. حق بیمه قراردادهای پیمانکاری و مهندسی بعد از مصوبات سال 24/01/1370 محاسبه می شوند.
در حسابداری پیمانکاری، از جمله مواردی که باید در قانون تامین اجتماعی در نظر گرفته شوند، موارد خاص طرح های غیر عمرانی است. این قراردادهای ویژه طبق مصوبه 07/09/1373 شورای عالی تامین اجتماعی به پروژه های پیمانکاری ذیل اختصاص دارد:
یکی از مهم ترین بخش های حسابداری پیمانکاری، محاسبه مالیات است. میزان مالیات پرداختی با توجه به نوع شرکت، نوع قرارداد و اشخاص حقیقی یا حقوقی بودن متغیر می باشد. بر طبق قانون مالیات های مستقیم، مشمولین پرداخت مالیات در قراردادهای پیمانکاری عبارت هستند از:
معمولا سپرده انجام کار و حق بیمه بعد از اتمام پروژه به پیمانکاران باز گردانده می شود. بر اساس ماده 38 قانون تامین اجتماعی، آخرین مبلغ پرداختی مندرج در قرارداد پیمانکار و همچنین 5 درصد حق بیمه باید کارفرما نزد خود نگه دارد تا در صورتی که پیمانکار در زمان ارائه آنها کوتاهی نماید، کارفرما آن را باید به سازمان تامین اجتماعی اعلام نماید. بر طبق این الحاقی، کارفرما باید از محل 5 درصد کل کار و آخرین پرداختی پیمانکار که نزد خود نگهداری کرده، حق بیمه کارکنانی که در قرارداد اشاره شده اند را پرداخت کند. یکی دیگر از نکات مهمی که در این باره باید به آن توجه کنید این است که اگر اشخاص در پیمان نامه های پیمانکاری فقط به عنوان مشاور فعالیت می کنند، باید بر اساس ماده 86 قانون مالیات های مستقیم، ده درصد مالیات پرداخت کنند؛ اما قراردادهای عمرانی فقط ارزش افزوده را به عنوان مالیات تسلیم امور مالیاتی می نمایند.
در حسابداری پیمانکاری مالیات بر ارزش افزوده جزو آن دسته از انواع مالیاتی است که پیمانکاران را سردرگم می کند. مهم ترین دلیلی که باعث می شود تا آنها در موقعیت های چالش برانگیزی قرار گیرند، عدم جمع آوری اسناد و صورت وضعیت عملکرد بابت خرید مواد اولیه، مصالح و پرداخت عوارض و مالیات است. طبق تبصره 2 ماده 4 قانون ارزش افزوده، تمام قراردادهای پیمانکاری از زمان صدور صورت حساب، مشمول پرداخت مالیات هستند.
حسابداری پیمانکاری جزئی از علوم حسابداری است که برای تمام شرکت هایی که در زمینه پروژه ساخت و ساز فعالیت می‌کنند، لازم و ضروری می باشد. این مفهوم با امور مالی پیمان ها و برنامه های پیمانکاری سروکار دارد. از زمانی که کارفرمایان و پیمانکاران قرارداد امضا می کنند، برآورد هزینه ها، درآمدها، تهیه صورت وضعیت و ارائه ضمانت نامه ها ضروری است. در این شرایط حسابداری پیمانکاری توسط پیمانکاران مورد استفاده قرار می گیرد. مهم‌ترین مفاهیم حسابداری پیمانکاری عبارت هستند از: کارفرما، پیمانکار و قرارداد. با توجه به اینکه حسابداری پیمانکاری یک رشته بسیار تخصصی است که با قوانین مختلفی سرو کار دارد، به آموزش و یادگیری نیاز دارید. انتخاب یک آموزشگاه معتبر برای شرکت در دوره های آموزش حسابداری مهم ترین دغدغه شرکت کنندگان است. موسسه آموزش حسابداری رهبر حساب یکی از موسسه هایی می باشد که دوره های تخصصی مختلفی برگزار می کند. مهم ترین دوره ها شامل دوره آموزش صورت مالی، دوره آموزش حقوق و دستمزد و دوره آموزش اصول حسابداری است.
رهبر حساب همان راهیست که شما را در مسیر تبدیل شدن شما به یک حسابدار حرفه ای آموزش و پشتیبانی میکند. از مبتدی تا پیشرفته در کنار شماییم تا شما را به هدف خود که تبدیل شدن به بهترین ورژن از یک حسابدار است برسانیم. رسالت رهبر حساب آموزش حسابداران حرفه ای است
